Magazyn6
7801

470

BOBRZYŃSKI MICHAŁ — BODIN JEAN

„Jan Ostroróg" (Kraków 1884), „Bunt wójta krakowskiego Alberta" (Bibl. Warsz. 1877), „O założeniu sądów wyższych prawa niemieckiego na zamku krakowskim" (Kraków 1875), „Wiadomość o uchwałach zjazdu piotrkowskiego w roku 1406 i 1407" (Rozpr. Ak. Um. 1874), „Historja prawa niemieckiego w zarysie" (Kraków 187Ó), „Kazania sejmowe Skargi" (Kraków 1876). Wiele tych prac umieszczono później w większym zbiorze prac Bo-brzyńskiego pod tytułem „Szkice i studja" (Kraków 1922 — 2 tomy). Drukował też szereg prac w „Starodawnych prawa polskiego pomnikach" Helcia, a mianowicie w tomach III, V, VI i VII tego wydawnictwa (Statut Taszyckiego, pomniki literatury politycznej XV wieku, wyroki sądów królewskich z czasów Zygmunta I, akta wyprawy z roku 1497 i 1498). Najgłośniejszą jest jego praca „Dzieje Polski w zarysie" (I-sze wydanie w Warszawie 1879, wydanie w 1927 r.). Należąc do grupy konserwatystów, których od „Teki Stańczyka" nazywano popularnie stańczykami i grając w tern stronnictwie bardzo wybitną rolę, B. wybitnie uwydatniał swe poglądy w pracach historycznych. Uważał on, że przyczyną upadku Polski jest osłabienie silnej władzy i pierwsze zwiastuny tego upadku upatrywał już w wiekach średnich. We wszystkich swych dziełach przeprowadzał konsekwentnie ten pogląd. Stanowisko to, wspólne z innymi przedstawicielami szkoły krakowskiej, było ostro zwalczane przez przeciwników, jako zbyt jednostronne Nawet inni historycy szkoły krakowskiej, jak Szujski, Kalinka, Liske, zwrócili się przeciw B., atakując go za rzekomy liberalizm w sprawach religij nych i za nieżyczliwy stosunek do Jezuitów. B. w obronie swych poglądów wydał parę prac polemicznych, jak: „W imię prawdy dziejowej" (Warszawa 1879) i „O podziale historji polskiej na okresy" (Warszawa 1880). „Dzieje Polski" przetłumaczył na rosyjski Kariejew, a historjo-grafja rosyjska posługiwała się tern dziełem, jako atutem przeciw polskim dążnościom wyzwoleńczym. Po wojnie światowej wydał bezimiennie dwutomowe dzieło „Wskrzeszenie państwa polskiego" (Warszawa 1920—1925).

Literatura: Dembiński: Michał B. Próba charakterystyki człowieka i działalności. „Przegląd Historyczny”. Warszawa 1936. — Estreicher: Michał B. „Przegląd Współczesny”. Warszawa 1936. — Handelstnan: B. jako uczony. „Przegląd HistorycznyWarszawa 1936.— Dolinka W.: O ksiąlce prof. B. Dzieła, t. XII. Kraków 1900. — Karejoic M.s Upadek Polski w literaturze historycznej. Kraków, Warszawa 1891. — Schmitt H.: Rozbiór dzieła prof. B„ Kraków 1882. — Smo-leński Wł.: Szkoły historyczne w Polsce. Warszawa 1882. — SobiJsI.i W.: Pesymizm i optymizm w historjografji polskiej. Warszawa 1904. — Sokolnicłd M.z Upadek polskiej myśli historycznej. Krytyka 1905. — Szujski: Kilka uwag o ksiąice prof. B. Niwa 1879. — Zakrzewski: Michał B. Próba charakterystyki historyka (wraz z bibljografją). „Kwartalnik Historyczny”. Lwów 1935.

Bodln Jean.

B., pisarz polityczny francuski, ur. w An-gers w 1530 r., studjował prawo w Tuluzie, a następnie był tam jakiś czas profesor rem tego przedmiotu, poczem pracował jako adwokat w Paryżu i w Laon. W 1576 roku wydelegowany był z ramienia stanu trzeciego do Stanów Generalnych w Blois. Zmarł w Laon w 1596 r. B. ogłosił „Methodus ad facilem historiarum cognitionem" (I wydanie w 1566 r.), gdzie wyłożył swe poglądy filozoficzno-historyczne, dzieląc historję na okresy, uzależnione raczej od przewagi ras, aniżeli od panujących w danej epoce religij. Wspominał również o Polsce, uważając ją za typową monarchję dziedziczną. Dopiero w II wydaniu książki w 1583 r. sprostował swe poglądy, dotyczące monar-chicznego ustroju Polski. W 1576 r. ukazało się dzieło jego o państwie „Les six livres de la Republicjue" (po łacinie „De republica libri sex“ I wyd. 1586 r.), w którem zastanawiał się nad ogólnemi warunkami potęgi i trwałości państw. Jako zasadniczą cechę państwa uznał posiadanie suwerenności, t. j. zwierzchnictwa najwyższego, nieograniczonego nawevmątrz i od nikogo niezależnej udzielności nazewnątrz. Za najdoskonalszą formę rządów uważał monarchję, w której panujący byłby skrępowany jedynie prawem boskiem i przyrodzonem. Polski nie zaliczał B. do rzędu „monarchij prawdziwych", lecz do „monarchij wolnych", jak się wyrażał, to znaczy opartych na systemie elekcyjnym, w którym widział główne źródło ograniczenia władzy królewskiej. Mimo swego bardzo krytycznego stanowiska wobec polskiego ustroju państwowego, uważał B. Polskę za ważny czynnik polityczny w Europie. W ustroju społecznym Polski, a mianowicie w uprzywilejowaniu szlachty widział B. pierwiastek dodatni, krytykując tylko surowo organi-