Magazyn6
9201

584

CANNAN EDWIN — CANTILLON RICHARD

dza, ale własności, która jest w ten sposób inwestowana; teorją ludności, kreśląc idealnie słuszny jej poziom w stosunku do warunków otoczenia (optimum); zagadnieniem stosunku interesu osobistego do społecznego, wskazując na częstą ich niezgodność; teorją pieniądza, w której był wybitnym antyinflacjonistą i ilościowcem. Najważniejszą jego zasługą jest wskazanie na różnice, jakie istnieją między dystrybucją a pseudodystrybucją, przyczem z pierwszym terminem wiąże zagadnienie

—    w jakim stosunku partycypują czynniki produkcji w ogólnym dochodzie, z drugim

—    od czego zależy wynagrodzenie czynnika produkcyjnego na jednostkę jego udziału.

Wydał: Adama Smitha: Lectures on ju-stice, police, revenue, and arms, 1896. — Tegoż: An inąuiry into the naturę and causes of the wealth of nations, 1904. — The paper pound of 1797—1821. A reprint of the bullion report, 1919, opracowując i dodając krytyczne uwagi. Napisał: Ele-•nientary political economy, 1888. — Histo-ry of the theories of production and distri-bution in english political economy from 1776—1848, Londyn 1893. — The history of local rates in England, 1896. — The economic Outlook, Londyn 1912. — Wealth, 1914 (tłum. poi. Puzynianki, pod red. Taylora, p. t. Bogactwo, Poznań 1921). — Money, 1919. — An economist’s protest, 1927. — Coal nationalisation, 1927. — Re-view of economic theories 1929. — Modern currency and the regulation of its va-lue, 1931. — Economic scares, 1933 i szereg artykułów.

Literatura: Grogory T. E.z Edwin Cannan: A Personel Impnssion. Economica_f Vol. II. London 1936. — H&yek V. A. voru Edwin Cannan. Zeitschrifi fdr NationalOkonomie, Band VI. Wien 1936. — London essays in economies: <n honour of Edwin Cannan. London 1927.

Witold Trąmpczyńskl.

Cantillon Richard.

O życiu C. niewiele wiemy. Był on z pochodzenia Irlandczykiem, urodził się między rokiem 1680 a 1690. Przez małżeństwo z córką bogatego kupca paryskiego, Marją Anną Mahony, skoligacił się z bogatem mieszczaństwem francuskiem. Początkowo zajmował się bankierstwem w Londynie. Około r. 1716 przeniósł się do Paryża, gdzie założył bank. W czasie istnienia osławionego „Systemu" Law’a we Francji osiągnął wielkie zyski- Opuścił Francję w r. 1719 przed załamaniem się „Systemu"; był jednym z nielicznych, którzy, doszedłszy do olbrzymiej fortuny dzięki spekulacji we Francji, przewidzieli jej załamanie i potrafili w odpowiednim momencie wycofać się. Prawdopodobnie C. brał również pośrednio udział w sławnej spekulacji „South Sea Bubble". Umarł 13 maja 1734 roku w czasie pożaru domu, jakoby zamordowany w celach rabunkowych przez swego służącego.

C. był niewątpliwie jednym z żywszych i głębszych umysłów swego okresu. Zręczny bankier, umiał praktyczną działalność połączyć z głęboką znajomością nietylko zagadnień pieniężnych, lecz i ogólnych problemów ekonomj i. Jego praca o handlu, która zjawiła się jedynie w tłumaczeniu francuskiem w r. 1755, a której oryginał angielski zginął i drukiem nigdy nie został ogłoszony, jest niewątpliwie traktatem, wyróżniającym się wybitnie wśród ówczesnych dzieł ekonomicznych.

Słusznie Jevons dał jej nazwę „kolebki ekonomji politycznej *. Przedewszystkiem C. w odróżnieniu od wielu ówczesnych autorów nie przecenia znaczenia pieniądza, zwraca uwagę na „ziemię i pracę kraju", jako prawdziwe źródła bogactwa narodu. Podkreślenie roli i znaczenia ziemi zyskało mu nazwę poprzednika fizjokratów, których jednostronności jednak uniknął. Poświęcił uwagę przedewszystkiem zaniedbanym wówczas działom ekonomji, jak np. teorji płacy roboczej. Przedstawił również teorję ludnościową, wyprzedzając pod tym względem Malthus’a. Rozwija teorję wartości, której pomysł zaczerpnął od Petty’ego, sprowadza wartość do ziemi i pracy jako jej rzeczywistych czynników. Opracował też zagadnienie ceny rynkowej, badając jej odchylenia od ceny naturalnej.

W dziedzinie teorji pieniądza w przeciwstawieniu do wielu ówczesnych autorów jest zwolennikiem waluty kruszcowej: twierdzi, że waluta dowolna nie może należycie spełniać swej roli. Wreszcie wyróżnia się teorją bilansu płatniczego i związanego z nią zagadnienia ceny oraz teorją kursów zagranicznych.

Wpływ C. na współczesnych mu autorów był duży; z jednej strony wzorowali się na nim fizjokraci, co sami, zwłaszcza Quesnay, przyznawali, z drugiej zaś strony ówcześni i następni ekonomiści angielscy jak Harris,