Magazyn6
7001

762

CZARTER — CZARTORYSKI KS. ADAM JERZY

przeznaczenia lub eksportu z portu załadowania (§ 629 kod. handl. niem.). W przypadku utraty statku po rozpoczęciu podróży wskutek wydarzenia przypadkowego umowa coprawda wygasa, jednakże należy się przewoźnikowi od wyratowanego ładunku t. zw. fracht stosunkowy (fret de distance, Distanzfracht), za część odbytej podróży (§ 630, 631 kod. handl. niem.). W razie zaś utraty ładunku wskutek przypadkowego wydarzenia po rozpoczęciu podróży, umowa wygasa z mocy prawa bez obowiązku odszkodowania i płacenia frachtu (§ 633, 618 kod. handl. niem.).

Z chwilą odbioru ładunku w porcie przeznaczenia odbiorca obowiązany jest do uiszczenia frachtu (przewoźnego) oraz zwrotu wszelkich kosztów i wydatków, poniesionych przez przewoźnika na rzecz ładunku (§ 614 kod. handl. niem.). Z tytułu wszystkich wspomnianych należności służy przewoźnikowi z mocy ustawy prawo zastawu na ładunku (§ 623, 777 kod. handl. niem.). Jeżeli odbiorca popadnie w stan zwłoki w odbiorze ładunku, wówczas kapitan ma prawo zdeponować ładunek w publicznym domu składowym na koszt odbiorcy lub wysyłającego. Prawo to służy kapitanowi także, jeżeli odbiorca wyraźnie odmówi przyjęcia ładunku (§ 601 kod. handl. niem.). Za te dni, o które wskutek winy odbiorcy opóźni się wydanie ładunku i przedłuży się postój statku w porcie, należy się przewoźnikowi postojowe, niezależnie od ewentualnego dalszego odszkodowania (§ 602, 604 kod. handl. niem.).

Wszelkie pretensje z tytułu utraty lub odszkodowania ładunku korzystają z przywileju (uprzywilejowanego prawa zastawu) na majątku morskim, (fortunę de mer) armatora, t. j. na statku wraz z przy należnościami i przewożnem, należnem za przewóz ładunków w danej podróży, a ulegają przedawnieniu w przeciągu roku, licząc od końca tego roku, w którym wydanie ładunku ze statku nastąpiło lub miało nastąpić (§ 754 P- 7> 9^OI> 903 kod. handl. niem.).

Niewątpliwie leży w interesie sprawności międzynarodowego handlu morskiego, aby normy dotyczące przewozu morskiego były jednolite we wszystkich krajach morskich. W kierunku unifikacji tych norm idą już od dłuższego czasu wysiłki poważnych instytucyj międzynarodowych, w szczególności Comite Maritime International (Bruksela) oraz International Law Association (Londyn). Uwieńczeniem tych wysiłków jest międzynarodowa konwencja o ujednostajnieniu za^ad konosamentu z dnia 25. VIII. 1924 r., podpisana w Brukseli. Konwencja ta opiera się na t. zw. Regułach Haskich z 1921 r. i normuje niektóre kwe-stje z dziedziny przewozu morskiego, w szczególności odpowiedzialność przewoźnika za ładunek. Niebawem nastąpi ratyfikacja tej konwencji przez Państwo Polskie.

Normy prawne, odnoszące się do umowy o zaczarterowanie (zafrachtowanie) statku, mają poczęści zastosowanie do umowy o przewóz drobnicy, w szczególności, jeżeli chodzi o wygaśnięcie lub rozwiązanie umowy z powodu okoliczności przypadkowych, niezawinionych przez strony. Przy wysyłaniu drobnicy na statku strony nie wystawiają czarterpartji, lecz ograniczają się do wystawienia konosamentu, a przy małych wysyłkach drobnicy do wystawienia zwykłego pokwitowania, t. zw. parcel receipt. Podczas, gdy przy umowie o zaczarterowanie statku, którą zwykle zawiera się dla prztwozu masowych ładunków, przewóz ładunku odbywa się z reguły na ściśle określonym statku, to przy umowie o przewóz drobnicy pozostawia się zwykle przewoźnikowi do wyboru, na jakim statku przewóz ładunku ma być dokonany, byleby przewóz nastąpił w czasie umową przewidzianym.

Cechy umowy o przewóz ładunku może mieć umowa o holowanie (Schleppvertrag, towage), jeżeli przewoźnik zobowiąże się holować swym statkiem inny statek, a statek holowany oddany jest całkowicie pod opiekę statku holującego. Statek holowany należy wtedy wraz ze znajdującym się na nim ładunkiem uważać za przedmiot przewozu.

literatura: Carrer: Carriage of goods by sea. London 1924. — Ripert Georgom: Droit Maritime. Paru 1929. — Saue&gw Manuel pratique du transport des marchandises par mer. 1926. — Schapo Georg: Das deutsche Seereckt. tom /, 1921. — Sowiński Władyslatc: Prawo handlowe morskie w sarysie. W ar nawa 1935. — W Un tendorf er: Studien sur modemtn Entwickelung des Seefrachtoertrages. 1905-1909.

w. s.

Czartoryski Ks. Adam Jerzy.

Długi, nieomal stuletni żywot księcia Adama Cz. (ur. 14. I. 1770 r. w Warszawie, zm. 15. VII. 1861 r. w Paryżu), zespolony jest najściślej z dziejami narodu polskiego w rpoce najboleśniejszej — epoce upadku i bezowocnych, tragicznych we