Magazyn6
8501

877

DŁUG PAŃSTWOWY — DMOWSKI ROMAN

Łato; Artykuł StaaUtchuUltn „HandteCrterbuch ierStaattwiiscn-lehaftm“ IV wyj. I. VII. 1»»6. — Wagn-r Ad.; Dit Ordmmg itr I „lamw.rlichaft und der Offentlicke Kredit.

Wacław Mohl.

Dłuski Kazimierz.

D., pochodzący ze szlachty podolskiej, urodził się dn. i. XI. 1855 r. we wsi Sosnówce pow. mohylowskiego na Podolu. Gimnazjum ukończył w Kamieńcu Podolskim, poczem, jak większość tamtejszej młodzieży, uczęszczał na uniwersytet w Ode-sie. Wkrótce jednak przeniósł się na uniwersytet warszawski, którego nie sądzone mu było skończyć. D. przejął się pod wpływem Ludwika Waryńskiego ideą socjalizmu i brał żywy udział w organizowaniu pierwszych kółek socjalistycznych na terenie Królestwa Polskiego. Po wykryciu przez policję rosyjską tej podziemnej działalności, D. w toku licznych aresztowań ratuje się ucieczką zagranicę (w lipcu 1878 r.)

Zagranicą, najpierw w Genewie a potem w Paryżu (od 1881 r.) Dłuski, oprócz politycznej, prowadzi bardzo żywą działalność publicystyczną. Jest współredaktorem genewskiego socj al i itycznego czasopisma „Równość", w którem umieszcza szereg zasadniczych artykułów. Pisuje również do „Przedświtu", „Pobudki", „Walki klas", „Przeglądu Społecznego" i innych czasopism socjalistycznych. Ogłasza drukiem parę broszur, jak np. „Objawy kapitalizmu w Polsce" (Szkice historyczno-społeczne, Zurych) — pod pseudonimem Doliwy, a wspólnie z Piekarskim polemiczną broszurę „Mistrz Wścieklica i Sp.“ (Genewa,

1883).

D. ulega ewolucji przekonaniowej. Podczas gdy w latach 1878—1880 staje na skrajnem stanowisku antyniepodległościo-wem, któremu daje szczególnie jaskrawy wyraz na genewskim zjeździe emigracji polskiej, zwołanym dla uczczenia 50-ej rocznicy powstania listopadowego, w następnych latach, nie przestając być socjalistą ani marksistą, uzgadnia już swe socjalistyczne poglądy z ideałem niepodległości Polski. Gdy po ukończeniu medycyny w Paryżu (1890) i po kilkakrotnych bezowocnych staraniach o pozwolenie powrotu do Królestwa przenosi się do Galicji, nie bierze już czynnego udziału w pracy socjalistycznej. Zakłada pod Zakopanem głośne sanatorjum, które prowadzi przez lat 16 i zdobywa rozgłos jako wybitny lekarz. Do końca wojny pozostaje w Zakopanem, mimo że na kilka lat przed wojną otrzymuje nareszcie pozwolenie na powrót do Królestwa. Do Warszawy wraca na stałe dopiero po wojnie. W r. 1918 jest członkiem polskiej delegacji pokojowej w Paryżu i czasowo pełni obowiązki zastępcy pierwszego delegata. W kraju po wojnie obejmuje kierownictwo wielu instytucyj, jak Polski Związek Strzelecki, Konfederacja Pracowników Umysłowych, Tow. Medycyny Społecznej, Warsz. Tow. Przeciwgruźlicze, Rob. Tow. Służby Społecznej i t. d. Z przekonań jest bezpartyjnym postępowcem. Po przewrocie majowym zbliża się do obozu rządowego, nie angażuje się jednak politycznie. Umiera w Otwocku dn. 6. IX. 1930 r.

J. C.

Dmowski Roman.

D. urodził się w Warszawie 9 sierpnia 1864 r. Ukończył gimnazjum w Warszawie w 1886 r. i wstąpił na wydział przyrodniczy Uniweisytetu Warszawskiego, gdzie pod kierunkiem profesora zoologji Augusta Wrześniowskiego pracował trzy lata nad badaniem mikroskopowem istot jednokomórkowych. Wynikiem tej pracy była rozprawa p. t.: „Studja nad wymoczkami", drukowana w Pamiętniku fizjograficznym, Warszawa 1891.

W drugim roku studjów uniwersyteckich wstąpił D. do tajnej organizacji p. n. „Zv iązek młodzieży polskiej", istniejącej od roku we wszystkich ośrodkach, gdzie się kształciła młodzież polska. Ustawa Związku stawiała za cel wychowanie członków na czynnych obywateli. Od początku uwydatniały się wśród członków dwa prądy: socjalistyczny i narodowy, które bądź starały się połączyć, bądź walczyły ze sobą. Wstąpienie D. do „Związku Młodzieży" odegrało decydującą rolę w jego życiu i w losach Związku. On sam zaczął się coraz bardziej wciągać w politykę i coraz więcej godzić z pożegnaniem karjery naukowej. Związek zaś coraz bardziej począł się oddalać od socjalizmu. Po ukończeniu uniwersytetu w 1890 r. D. nie zerwał jeszcze z biologją, wykańczał swą pracę o wymoczkach w pracowni Warszawskiego Tow. Lekarskiego, ale robota polityczna wciągała go coraz mocniej. Został członkiem „Ligi Polskiej",