Magazyn6601

112

ESSAD PASZA — ESTONJA

chwilowo, utrzymując wrogie mu stosunki z Włochami i Serbami. Uwięziony przez Wieda, został wydany Włochom, które umożliwiły mu powrót do Albanji. Staw-szy się zkolei przyjacielem Serbów, E. zwalczał w kraju orjentację austrjacką, wiernie wspomagał cofające się przez Al-banję resztki wojska serbskiego, a sam również wyparty wkońcu przez Austrjaków, wszczął na Zachodzie agitację na rzecz niepodległości muzułmańskiej Albanji. Walczył za tę sprawę na froncie salonickim w składzie Armee d’Orient, ale na życzenie Włoch sojusznicy wzbronili mu powrotu do kraju. E. udał się do Paryża jako szef delegacji albańskiej na konferencję pokojową i tam współdziałał z Jugosłowianami. Tam też został zamordowany dn. 13. VI. 1919 r. z powodów raczej osobistych, niż politycznych. Gwałtowny i chciwy zarówno władzy jak majątku, zraził sobie E. wielu rodaków i mimo niewątpliwych bardzo wielkich zasług dla sprawy niepodległości kraju, dziś pamięć jego nie jest otaczana w Albanji, przynajmniej oficjalnej, takim kultem, jakim się cieszył jeszcze za życia ten niegdyś najgłośniejszy w Europie Albańczyk.

H. A. B.

Estonja.

I. Geografja i sprawy gospodarcze. 1. Kraj i ludność. 2. Życie gospodarcze. 3. Reforma rolna. II. H i s t o r j a i sprawy polityczne. I. Dzieje Estonji do 1921 r. 2. Konstytucja. 3. Mniejszości narodowe. 4. Armja i flota. 5. Polityka zagraniczna. 6. Kultura narodowa.

I. Geogralja i sprawy gospodarcze.

1. Kraj i ludność. Obszar E. wynosi 47 750 km* i stanowi równinę przeciętą trzema pasmami łagodnych wzgórz. Najwyższe wzniesienie g. Suur-Munamagi sięga 325 m. Poza obszarem lądowym do E. należy szereg wysp na Bałtyku, z nich najważniejsze Saave (Oesel), Hiiuma (Dago), Runo. Z rzek E. rzeka Emajogi łączy dwa wielkie jeziora Virts i Peipus (3 500 km*). Rzeka Narowa (Narwa) łączy Peipus z zatoką Fińską, a rzeka Parnu (Parnawa), wpadająca do zatoki Ryskiej, uzupełnia rozwinięty i dogodny system dróg wodnych E.

Od północy granicę E. stanowi zatoka Fińska, od zachodu zatoka Ryska. Poza tem graniczy E. na południu z Łotwą, a na wschodzie z Rosją Sowiecką. Na 1 450 km

granic wodnych posiada E. tylko 650 km granic lądowych. Temperatura roczna E. wynosi 4,8° C i dzięki wpływowi Golfsztro-mu jest łagodniejsza na wybrzeżu, niż w głębi kraju. Gleba piaszczysta i bagnista na północy (rozległe torfowiska) staje się coraz urodzajniejsza w miarę posuwania się ku południowi, gdzie rozległe pola, łąki i lasy składają się na malowniczy krajobraz. Lasy pokrywają około 20% obszaru. Bogactwa naturalne ograniczają się do łupków oleistych na wybrzeżu, źródeł i błot leczniczych (Hapsalu) i torfowisk. Źródłem energji naturalnej jest wodospad rzeki Narwy o sile 60 000 HP. Ludność E., licząca 1 126 413 głów (1934 r.), 23,7 ludzi na km*, składa się w 88% z Estów pochodzenia fińskiego, 8,2% Rosjan, i,5% Niemców, 0,7% Szwedów i 0,4% Żydów. Większość (78,2%) należy do wyznania luterańskiego, 19% do prawosławnego. Około 60% ludności pracuje w rolnictwie, 15% w przemyśle, 4% w handlu. Stolica kraju, starożytny, pięknie zachowany Tallin (Rewal), liczy 135000 m; uniwersyteckie miasto Tartu (Dorpat) — 50 000 m. Pod względem administracyjnym E. podzielona jest na 11 powiatów, obejmujących 18 miast, 17 miasteczek i 374 gmin.

2. Życie gospodarcze. Głownem zajęciem ludności E. jest rolnictwo. Poza uprawą zbóż, ziemniaków i lnu coraz bardziej rozwija się hodowla bydła i mleczarstwo. Produkcja zbożowa nie wystarcza na pokrycie konsumcji wewnętrznej, natomiast len, bekony, masło, jaja stanowią główne artykuły eksportowe. Lasy estońskie są podstawą rozwiniętego przemysłu drzewnego i papierniczego. Bogate pokłady łupków oleistych dostarczają surowca dla przemysłu chemicznego, który produkuje coraz poważniejsze ilości olejów mineralnych, asfaltu, benzyny i nafty. Siła wodna Narwy wyzyskana jest przez wielkie fabryki tkackie (wełna i bawełna) •— ogólna ilość robotników fabrycznych — około 30 000.

Budżet państwowy, obniżony w latach kryzysu równoważy się obecnie bez deficytu na poziomie ok. 60 miljonów kor. est. Dług zewnętrzny wynosi około 120 milj. kor. est.

Bilans handlowy od szeregu lat wykazuje saldo dodatnie: import 1934 r. — 55275 tys. kor., 1935 ^r- — 68 457 tys. kor.; eksport 1934 r. — 68973 tys. kor., 1935 r. — 80 118 tys. kor.