Magazyn6�501

831

JEDWAB I PRZEMYSŁ JEDWABNICZY

800 do 1 400 m. Przesuszone, zdjęte z moto-wideł i zwinięte w motki nici jedwabne, zwane jedwabiem surowym (w handlu noszące nazwę gregc), ulegają dalszej przeróbce w zakładach fabrycznych na barwione nici, nawijane na odpowiadające przeznaczeniu szpule. Nici jedwabne wyrabia się w dwu zasadniczych gatunkach, dla których ustalono nazwy tram i orgazyna. Tram jest nitką słabo skręconą i służy na wątek, orgazyna zaś jest nicią skręcaną podwójnie i jest przeznaczana na osnowę.

2. Uistorja i stan jedwabnictwa zagranicą. Ojczyzną jedwabnictwa są Chiny, gdzie miała je zapoczątkować Sil-ing-Hi, żona cesarza Koang-Ti, panującego w 2600 r. przed Chr. Przez długie wieki kraj ten, skutecznie strzegąc tajemnicy otrzymywania włókna jedwabnego, dzierżył pełny monopol w zaopatrywaniu ówczesnego świata w wysoko cenione tkaniny jedwabne. Dopiero po 30-stu przeszło w. (w r. 460 po nar. Chr.) hodowla jedwabnika przedostała się poza Chiny, a mianowicie do Japonji, gdzie zcza-sem niezwykle się rozpowszechniła. Rozumiejący bowiem jej znaczenie dla tego przeludnionego kraju cesarze japońscy specjal-nemi rozporządzeniami nakazali sadzenie drzew morwowych i hodowlę jedwabnika, wysyłając do poszczególnych okręgów czy wsi specjalnych instruktorów, którzy zaznajamiali ludność z prowadzeniem hodowli. Ponadto w celu zachęcenia poddanych zezwolili na wpłacanie podatków w naturze w postaci surowca czy tkanin jedwabnych. W tych warunkach jedwabnictwo w Japonji rozwijało się bardzo szybko i dziś kraj ten kroczy zdecydowanie na czele producentów tego surowca.

Niedługo po wprowadzeniu hodowli jedwabnika w Japonji zaprowadzono ją w In-djach, Indochinach i w Persji, która dotąd odgrywała rolę głównego pośrednika w handlu jedwabiem między Chinami i Europą. W żadnym z tych krajów jednak nie osiągnęła ona znaczniejszego poziomu.

W Europie zapoczątkowano jedwabnictwo za cesarza Justynjana w Bizancjum (w r. 552), stąd zaś rozpowszechniło się w krajach półwyspu Bałkańskiego i Azji przedniej. Do południowo-zachodniej Europy hodowlę jedwabnika przeszczepiono z Sycylji, gdzie prowadzono ją już od V1TT wieku naszej ery, a mianowicie w XI w. do Włoch południowych, w XIII wieku do Włoch północnych (do Lombard j i).

stąd zaś w wieku XIV do Francji południowej.

Największy rozkwit jedwabnictwa w Europie południowo-zachodniej przypada na połowę wieku XIX i wtedy to Europa odgrywała poważną rolę w światowej produkcji surowca jedwabnego (około 30%). Szybkiemu rozwojowi jedwabnictwa w Europie położyło jednak kres pojawienie się epizootji pebryny, jednej z najgroźniejszych chorób jedwabnika. Zaraza ta powstała we Francji, skąd rychło rozeszła się po innych krajach, doprowadzając do zupełnego upadku jedwabnictwo w Europie. Podjęte z polecenia rządu francuskiego przez Pasteura badania wskazały na źródło rozpowszechnienia się tej choroby, nakreślając zarazem nowe, w zupełności usuwające możliwość powtórzenie się tej zarazy, metody hodowli jedwabnika w Europie. Mimo owych zdobyczy naukowych w zakresie jedwabnictwa, choć było ono nadal w Europie prowadzone, nigdy nie osiągnęło już poziomu z połowy XIX wieku.

Podczas gdy jedwabnictwo europejskie chyliło się ku upadkowi, na dalekim wschodzie, w Japonji rozwijało się ono w tempie niezwykle intensywnem. Kraj ten w tym czasie po wielowiekowem odosobnieniu otwiera swe granice dla świata, w związku z czem chłop japoński zyskuje nowe możliwości łatwego zbytu produkcji jedwabniczej. To też od tego czasu produkcja japońska niezwykle szybko wzrasta, osiągając na przestrzeni ubiegłych lat 60-ciu następujące wartości (w tonnach):

1881/85    1911/14    1920/25    1926/30

5 000    14 000    27 000    39 200    42 500

Obecnie jedwabnictwo w Japonji jest jedną z najważniejszych gaięzi jej gospodarstwa narodowego. O wielkiem znaczeniu jedwabnictwa w tym kraju najlepiej świadczy fakt, że oddaje się temu zajęciu około 40% ogółu rodzin chłopskich (ponad 2 milj.), zaś drzewami.morwowemi pokryte jest od 8—9% całej powierzchni uprawnej tego kraju, przyczem w środkowej jego części odsetek ten sięga niekiedy nawet 50%. W wywozie japońskim jedwab stanowi około 50% całej jego wartości.

Procentowo udziału Japonji w produkcji światowej nie da się ustalić ze względu na to, że nieznana jest wysokość produkcji Chin, drugiego czołowego producenta jedwabiu naturalnego. Z dostępnych cyfr wywozu trudno wysnuwać wnioski o rozmia-