Magazyn67001

466

KSIĘGARSTWO

1931 ..	•»	.. 193° ..
1932 ..	..	.. ., 1931 ..
1933 ..		1932
„ 1934 ..		.. 1933 ..
.. .. 1935 ..	„	.. .. 1934 ..
„ .. 1936 ..	..	.. 1935 „

względem narodowym i zawodowym, gdyż trudno było się ostać wobec zorganizowanej tak świetnie potęgi k. niemieckiego. Dopiero w 1910 r. powstał Związek Księgarzy Polskich na Rzeszę Niemiecką, który wszedł w porozumienie z organizacją warszawską i powołał do współpracy kolegów ze Śląska i z Nadrenji. Na kresach wschodnich walczyła z rusyfikacją kraju firma Zawadzkich w Wilnie (zał. w 1805 r.), a obok niej powstają inne imprezy w Kownie, w Mińsku, w Kijowie i t. p. Księgarnie polskie tworzą się też na emigracji, zwłaszcza w Paryżu, oraz w Stanach Zjednoczonych A. P., które jednak po dzień dzisiejszy stanowią jeszcze rynek niezdobyty dla k. polskiego. W kongresówce skromnym zaczątkiem organizacji zawodowej była t. z w. Delegacja Księgarska, założona w 1902 r. przy V sekcji handlowej Warszawskiego Oddziału Rosyjskiego Towarzystwa Popierania Przemysłu i Handlu, która w 1908 r. przetworzyła się na Związek Księgarzy Polskich. Na pierwszym powszechnym zjeź-dzie księgarzy polskich w Lublinie w 1918 r. zakres działania tej organizacji został rozszerzony na cały obszar odzyskującej właśnie swój byt niepodległy Rzeczypospolitej, a tern samem dla całego k. polskiego stał się obowiązującym „Regulamin księgarski zatwierdzony na I walnem zebraniu Z. K. P. dn. 4. X. 1908 r.“ (Przegl. Księg. 1911 str. 142—43). Regulamin ten był oparty na zasadzie stałej ceny katalogowej, od której rabat normalny wynosił 25%, w wyjątkowych przypadkach — 20%; pewne podwyższenie rabatu stanowi dostarczanie księgarskich „trzynastek" (13/12), „siódemek" (7/6) i t. d. Rabaty mogą uzyskiwać tylko firmy wciągnięte przez Związek Księgarzy Polskich do t. zw. rejestru księgarń, które dzielą się na dwie kategorje; firmy pierwszej kategorji otrzymują wszystkie bez wyjątku artykuły księgarskie, firmy drugiej kategorji — tylko podręczniki szkolne i literaturę popularną ludową; do obrotu księgarskiego mogą być też dopuszczani agenci i kolporterzy oraz wypożyczalnie książek, funkcjonujące na zasadach handlowych. Wszystkich powyższych sprzedawców książek obowiązywało przestrzeganie cen katalogowych w stosunku do publiczności, której nie wolno było udzielać żadnego opustu; jedyny wyjątek stanowili nauczyciele ludowi, mający prawo do 10% zniżki. Sortymentysta zakupywał towar za

gotówkę albo d condition, nowości były stale rozsyłane w komis; obliczenie na rachunkach komisowych było dokonywane raz lub dwa razy na rok. Kiedy w 1921 r. ustaliła się ostatecznie organizacja Powszechnego Związku Księgarzy i Wydawców Polskich, powstał równocześnie jako jego sekcja Związek Polskich Wydawców Książek. Ta organizacja nakładców usamodzielniła się w 1926 r. p. n. Związku Polskich Księgarzy Wydawców, zmienioną później na Towarzystwo Polskich Wydawców Książek, a wreszcie — Polskie Towarzystwo Wydawców Książek. W 1932 r., kiedy Związek Księgarzy Polskich był potężną organizacją, rozporządzającą budżetem przekraczającym sumę 100 000 zł rocznie, prowadzącą rejestr księgarski w połączeniu z całym systemem sankcyj, posiadającą nadto w ręku jedyny organ zawodowy, szkolnictwo, aparat instruktorski i t p. Polskie Tow. Wydawców Książek zwróciło się do niego z oświadczeniem, że zamierza stworzyć swój własny rejestr księgarń, jako że decydowanie o wysokości rabatów, kredytów i innych warunków rynku należy do nakładców, nie zaś do zrzeszenia o charakterze mieszanym. Po długich debatach powołano do życia Zjednoczenie Organizacyj Księgarskich, któremu powierzono prowadzenie rejestru, układanie regulaminów stosunków księgarskich oraz wszelkie sprawy dotyczące ogółu K., przyczem Związek Księgarzy Polskich i Polskie Tow. Wydawców Książek zachowały pełną niezależność w zakresie sortymentu z jednej strony, polityki zaś wydawniczej z drugiej. Reforma ta nie dała jednak wyników dodatnich. W dniu 1 lipca 1935 r. skasowano Zjednoczenie Organizacyj Księgarskich i odtąd organizacje nakładców i sortymentystów działają każda w swoim tylko zakresie, co wpływa na znaczne osłabienie więzów organizacyjnych i nawet na zachwianie podstawowej zasady, jaką jest stała cena katalogowa. Przyczynia się do tego katastrofalny stan większości firm, których obroty zmniejszały się w ubiegłym okresie w sposób zastraszający:

w r. 1930 w porównaniu z r. 1929 o 10%

25% 26% 22% 15% *8% 12%