Magazyn63401

630

LUDNOŚĆ

XVIII stulecia ulegała niewielkim tylko wahaniom. Inny obraz daje szacunek przytoczony przez Mulhalla:

TABL. 4 LUDNOŚĆ FRANCJI W ŚREDNIOWIECZU

Rok	1050	1328	1480	1515	0 00 to M	1599
Ludność w miljon.	7	IO	12,6		14.3	16

Ludność Hiszpanji w połowie XIV wieku miała być o 30°/₀ mniejsza niż za czasów cesarstwa — około 6 miljonów, w końcu XV stulecia — około 9 miljonów. Szacunki ludności Włoch wahają się od 9 do 11 miljonów (w XIV—XVI stulecia).

Ludność Danji na początku VIII stulecia wynosiła około 400 tys. osób, pod koniec X — 900 tys., w 1250 roku — i*/₂ miljona i w 1340 roku — 1 miljon.

Dla Polski średniowiecznej istnieje parę obliczeń dotyczących połowy XIV stulecia, opartych na rejestrach poboru świętopietrza; przytaczamy tu obliczenie Laden-bergera:

TABL. 5. POWIERZCHNIA I LUDNOŚĆ POLSKI W XIV WIEKU.

Dzielnice	Powierzchnia w tys. hm kw	Ludność w tysiącach	Gęstość na 1 km kw.
Ogółem.....	208	1 360	7
Małopolska . . .	55	251	5
Wielkopolska . .	6l	457	8
Mazowsze ....	33	*34	4
Razem Polska za Kazimierza Wielkiego .	149	842	6
Śląsk......	4i	326	8
Pomorze.....	19	192	IO

Sam autor uważa że szacunek ten należałoby podnieść o 10%, czyli do i'/_a miljona.

Ludność Świętego Cesarstwa Rzymskiego szacowana była na 8 do 10 miljonów w połowie XI stulecia, 7 do 8 miljonów pod koniec XII i 12 do 20 (!) miljonów w XV stuleciu.

Ogólna liczba ludności całej Europy we wczesnem średniowieczu nie została dotąd oszacowana; znamy tylko w sumarycznym zarysie ogólne lin je jej rozwoju. Zmniejszała się ona od upadku Cesarstwa Zachodniego do VIII lub IX stulecia, poczem zaczęła się zwiększać, osiągając prawdopodobnie maximum w epoce wypraw krzyżowych w XI stuleciu; dalej nastąpiło ponowne zmniejszenie pod wpływem wojen i epidemji. Pod koniec XV stulecia liczyła Europa prawdopodobnie 45—50 miljonów mieszkańców, pod koniec XVI — 70 do 80.

Z krajów pozaeuropejskich mamy dla tych czasów, jak i dla epoki poprzedniej, tylko liczby dla Chin i Japonji, oczywiście z takiemi samemi zastrzeżeniami. Dalszy ciąg szacunku Ushera, przytoczonego w p. 2 wygląda jak wskazuje tabl. 6.

Ludność Japonji w VIII stuleciu wynosić miała 3,7 miljona, w XI — 4,4 od XII do XIV — 9,8, w XVI stuleciu 18 miljonów; poszczególne szacunki dla tego ostatniego okresu wahają się w granicach od 2 do 24 miljonów.

4. Czasy nowsze. Z punktu widzenia hi-storji ludności czasy te zaczynają się od połowy XVII stulecia, tego czasu bowiem dotyczą pierwsze szacunki liczby ludności świata, jako całości, które można uważać za pewne przybliżenia rzeczywistego stanu; w szczególności ludność Europy od tego czasu znana już jest z błędem nie przekraczającym kilkunastu procent. Z drugiej strony, dane dotyczące poszczególnych krajów stają się w tym okresie coraz obfitsze, chociaż dokładność i wiarogodność ich pozostawia jeszcze bardzo wiele do życzenia. W tabl. 7 zestawione są dane dla szeregu krajów, oraz szacunek ogólny dla Europy (ten ostatni według Willcoxa i Carr-Saundersa). (Patrz tabl. 7, str. 631).

Obok zwykłych zastrzeżeń co do dokładności liczb tej tablicy trzeba jeszcze mieć na uwadze, że dane dla niektórych krajów są otrzymane przy pomocy interpolacji

TABL. 6. LUDNOŚĆ CHIN W ŚREDNIOWIECZU.

Rok	733	754	1 080	r 260	I 290	1 381	1 393	1 491	1 578
Ludność w miljonach	54	04	79	65	7^1	73	70	66	75