Magazyn61801

714

LUDNOŚĆ

analizie przyczyn spadku rozrodczości (ob. dział H).

3. Umieralność. Analizę umieralności ludzkiej musimy rozpocząć od rozpatrzenia współczynników zgonów z uwzględnieniem wieku i płci. Tabl. 16 daje obraz umieralności w ten sposób ujęty w różnych okresach czasu dla kilku państw europejskich.

Uzupełnieniem będzie tabl. 17, gdzie przeciwstawiono współczynniki umieralności według wieku w dwóch krajach o umieralności wyjątkowo dużej i wyjątkowo małej. Galicja (połączona w dawnych statystykach austrjackich z Bukowiną) odznaczała się przed 60 laty umieralnością niemal najwyższą, jaką kiedykolwiek zanotowała statystyka, Australja (obok Nowej Zelandji) ma obecnie umieralność najmniejszą ze znanych.

TABL. 17. UMIERALNOŚĆ WEDŁUG WIEKU W GALICJI (1871/80) I AUSTRALJI (1932/34

Wiek	Galicja i Bukowina 1871/80	Australja 1932/34	Różnica w %%
	Zgony na 1000 żyjących
Ogółem . .	27.5	14.7	46
O	255.8*	4°.9“	84
I	88,o	6,9	92
2	65.7	3.4	95
3	46.5	2.7	94
4	40,7	2,1	95
3— 9	l8,2	1.3	93
IO-14	10,9	1,1	90
15—19	8,1	1,6	80
20-24	10,4	2.3	78
25—29	11,6	2,6	83
30—34	13,3	3.0	77
35—39	17.9	3.8	79
40—44	21,6	4.9	77
45—49	25.8	6,9	73
50—54	35.5	10,1	7*
55—59	40.4	*4,8	68
60—64	63,1	22,1	65
65—69	96,3	34.4	64
70—74	128,4	53.8	58
75—79	194.7	86,9	55
80—84	226,0	141,1	38
85 i więcej	394.0	241,2	39

• Na 1000 urodzeń żywych.

Z tablicy widoczny jest charakterystyczny przebieg umieralności według wieku. Jest ona bardzo duża w niemowlęctwie, po-czem szybko spada. Ściślejsza analiza wykazuje, że minimum w krajach kultury europejskiej przypada zawsze na wiek pomiędzy 10 a 15 rokiem życia (zazwyczaj na wiek ii, 12 lub 13 lat). Poczynając od tego minimum umieralność rośnie, przyczem tempo wzrostu w różnych okresach życia i w różnych krajach bywa różne. Zdarza się nawet, że w niektórych okresach życia umieralność nieco spada z wiekiem, tak np. umieralność mężczyzn niekiedy obniża się w okresie ok. 25—30 roku życia w porównaniu z umieralnością ok. 20—25 roku. Drugą rzeczą, która jest widoczna z tablic, jest fakt, że ogólny spadek umieralności jest bardzo nierówny w różnych grupach wieku. Najszyb szy jest we wczesnem dzieciństwie (chociaż nie bezpośrednio po urodzeniu), najpowolniejszy w wieku starczym. Skutkiem tej nierównomierności z biegiem czasu zmienia się w pewnych granicach ustosunkowanie umieralności różnych grup wieku.

Zmiany umieralności są tak duże, że nie będzie przesadą mówić o przewrocie, który się dokonał w ciągu dwóch — trzech ostatnich pokoleń. Wystarczy stwierdzić, że w niektórych rocznikach wieku umieralność spadła 20-krotnie.

Stosując miary oparte na tablicach wy-mieralności, stwierdzamy co następuje: Przeciętne trwanie życia noworodka wynosi według najgorszych ze znanych tablic wy-mieralności około 25 lat, według najlepszych blisko 70 lat. Takiej zmianie trwania życia odpowiada w ludności zastojowej zmiana współczynnika umieralności w granicach od 40 na tysiąc ludności do mniej więcej 14,3 na tysiąc (spadek o 64%). Według najgorszych ze znanych tablic wymieralności mniej niż 50% noworodków dożywa wieku 15 lat, ok. 12% wieku 60 lat, według ostatniej tablicy australijskiej piętnastu lat dożywa 93%, 60 lat 73% ogółu noworodków.

Tabl. 18 i 19 charakteryzują umieralność na podstawie tablic wymieralności.

TABL. 18. PRZECIĘTNE TRWANIE ŻYCIA NOWORODKA W NIEKTÓRYCH KRAJACH

Kraj, okres	Męż czyźni	Kobiety
Anglja z Walją . . 1838/44	40,4	42,0
1871/80	4*.3	44.6
1910/12	5L5	55.3
1936	60,1	64.4
Szkocja ..... 1930/32	56,0	59.5
Austrja w granicach 1870/80	31.0	33 4
przedwojennych . 1906/10	40.7	42.9
Austrja w granicach
powojennych . . 1930/33	54.5	58,5
Belgja ......1881/90	43.6	46,6
1928/32	56,0	59,8