Magazyn62301

819

ŁACIŃSKA UNJA MONETARNA

milj. fr. jedynie 12 miljonów fr. mogło być wybite ze srebra w sztabach. W dn. 15. XI. 1902 r. zezwolono rządowi szwajcarskiemu na wybicie ze sztab srebrnych 12 miljonów franków monet zdawkowych. Dnia 4. XI. 1908 r. podwyższono kontyngent monet zdawkowych na mieszkańca do 16 fr. Starano się możliwie jak najwięcej użyć pięcio-frankówek srebrnych dla bicia monety zdawkowej.

W czasie wojny europejskiej, z chwilą podniesienia się ceny złota i zwyżki kursu walut zagranicznych, monety złote zniknęły z obiegu w całym szeregu państw unji, a monety srebrne częściowo zostały ste-zauryzowane, częściowo zaś przepłynęły do Szwajcarji, jedynego kraju Unji Łacińskiej, który utrzymywał niezmienioną cenę złota. Proces znikania z obiegu monet srebrnych został przyspieszony naskutek zwyżki ceny tego kruszcu w latach 1920—1921. Tak np. relacja złota do srebra, która wynosiła w roku 1914 — 38,20, w roku 19x9 spadła do 16,52, w roku 1920 do 15,32.

Aby usunąć komplikacje, jakie powstały w okresie wojennym i powojennym w dziedzinie monetarnej na terenie państw unji, zwołano konferencję na początku 1920 roku (22. II. — 15. III.). Układ zawarty dnia 25. III. 1920 r. miał na celu przedewszyst-kiem zlikwidowanie obiegu monet zdawkowych srebrnych francuskich, obiegających na terytorjum Szwajcarji.

W dalszym ciągu pozostawał nierozwiązany problem olbrzymiego napływu i nagromadzania się w Szwajcarji monet różnych państw unji łacińskiej. Aby temu przeciwdziałać Szwajcarja w dn. 4 października 1920 r. zakazała przywozu pięciofran-kówek srebrnych państw unji do Szwajcarji, 2 listopada tegoż roku zakaz ten został rozciągnięty na srebrne monety zdawkowe belgijskie, zaś od 28 grudnia 1920 roku kasy publiczne Szwajcarji przestały przyjmować pięciofrankówki srebrne państw unji oraz monety zdawkowe belgijskie. W ten sposób faktycznie zakończyła życie unja łacińska, należało przeprowadzić jej likwidację pod względem prawnym, zastosować klauzulę likwidacyjną, przewidzianą układem z roku 1885. Zgodnie z tą klauzulą 9 grudnia 1921 roku zawarto układ, który przewidywał sposób wycofania z obiegu w Szwajcarji pięciofrankówek srebrnych innych państw unji oraz srebrnych monet zdawkowych belgijskich. Oceniano, że obieg tych monet w Szwajcarji wynosił w tym czasie 225 490 tysięcy franków (w pięciofranko-wych sztukach srebrnych); rozkładał się on w sposób następujący (tysiące franków): monety francuskie — ¹30 255, włoskie — 65405, belgijskie — 28915, greckie — 915; ponadto obiegało 6 497 tys. fr. w srebrnych monetach zdawkowych belgijskich.

Ustalono następujący sposób zlikwidowania tego obiegu: po 15 stycznia 1927 roku w ciągu pięciu lat Szwajcarja miała wysłać do Belgji monet na 6 miljonów fr., do Francji 130 milj. fr., do Włoch — 30 milj. fr., razem 166 milj fr. Za przesłane monety zapłata winna być dokonana w złocie, w pięciofrankówkach srebrnych szwajcarskich, w tratach na Szwajcarję, wystawionych w pieniądzu szwajcarskim lub w banknotach szwajcarskich.

Szwajcarja miała zatrzymać w celu przebicia na własne pięciofrankówki następujące sumy pięciofrankówek srebrnych: 35 405 tys. fr. w lirach włoskich, 22915 tys. fr. belgijskich oraz 915 tys. fr. w drachmach greckich. Równocześnie zastrzeżono, że rząd belgijski miał wymienić swe srebrne monety zdawkowe, wycofane ze Szwajcarji na sumę 6495 tys. fr. na pięciofrankówki srebrne innych państw unji; Szwajcarja te monety miała przebić na własne pięciofrankówki.

W ten sposób ostatecznie zlikwidowano po przeszło półwiekowem istnieniu unję łacińską. Ostateczna likwidacja odbyła się w dużej mierze na koszt Szwajcarji, która była zmuszona przyjąć monety srebrne na sumę 65 730 tys. fr. oraz poprzednio zatrzymane srebrne monety zdawkowe francuskie, tracąc różnicę między ceną nominalną a ceną rynkową srebra.

Aczkolwiek unja nie odegrała takiej roli w okresie swego istnienia, jaką jej przeznaczono, niemniej jednak miała wielkie znaczenie w historji monetarnej. Nietylko częściowo związała systemy monetarne pięciu państw Europy, lecz również wywarła poważny wpływ na systemy monetarne całego szeregu innych państw, które wprowadziły system częściowo lub całkowicie oparty na systemie bimetalistycznym frankowym. Stanowiła ona czynnik zakłócający w dziedzinie monetarnej; z jednej strony nie była w stanie utrzymać bimetalizmu, z drugiej zaś strony hamująco oddziałała na rozsze-