Magazyn62101

817

ŁACIŃSKA UNJA MONETARNA

'loo fr. z jednego kilograma srebra próby 900. Monety zdawkowe srebrne w sztukach 2 fr. i poniżej mennice mogły bić jedynie na rachunek skarbu w maksymalnej sumie 6 franków na mieszkańca; w chwili zawarcia unji globalne kontyngenty wynosiły dla poszczególnych krajów (w miljonach franków): Francja — 239, Belgja— 32, Szwaj-carja — 17, Włochy — 141. Próba monet zdawkowych wynosiła 835, ciężar jednego franka — pięć gramów. Monety srebrne, nie odpowiadające ustalonym wymaganiom, miały być wycofane do 1. I. 1809 r.; mo-ntty szwajcarskie, bite zgodnie z ustawą z dnia 31. I. 1860 r., mogły obiegać do 1. I. 1878 r.

Krajowe monety złote i pięciofrankówki srebrne były w kraju prawnym środkiem płatniczym bez ograniczenia sumy, zaś monety srebrne zdawkowe do wysokości 50 franków między osobami prywatnemi, natomiast w stosunku do państwa były pełnym prawnym środkiem płatniczym bez ograniczenia sumy.

Monety złote i pięciofrankówki srebrne państw unji były przyjmowane przez kasy publiczne tych państw bez ograniczenia sumy (pod warunkiem, że zużycie nie przekraczało maksymalnego procentu), zaś monety zdawkowe srebrne jedynie do wysokości 100 franków przy każdej wpłacie. Równocześnie rządy zobowiązały się wymieniać swe srebrne monety zdawkowe w minimalnej kwocie 100 franków na żądanie poszczególnych osób lub też kas państwowych na pełny prawny środek płatniczy. Ten obowiązek miał istnieć również w ciągu dwóch lat po rozwiązaniu unji.

Do unji mogło przystąpić każde państwo, pod warunkiem, że przystosuje swój system monetarny do wymagań, przewidzianych układem. Uczyniła to jedynie Grecja w roku 1868. Umowa miała obowiązywać do 1. I. 1880 r. Automatycznie przedłużała się na dalsze 15 lat, jeśli na rok przed wygaśnięciem nie była wymówiona.

Unja łacińska nie uregulowała dwóch ważnych kwestyj: 1) bicie bilonu niesrebr-nego pozostawiono swobodzie poszczególnych członków; 2) banki emisyjne państw unji nie były skrępowane w swej polityce emisyjnej; problem ten miał wielkie znaczenie, funkcjonowanie systemu bimetali-stycznego niejednokrotnie napotykało na wielkie przeszkody właśnie na skutek braku koordynacji polityki odnośnych banków emisyjnych, deprecjacji banknotów niektórych krajów oraz zawieszenia wymienialności na prawny środek płatniczy. W rezultacie cała umowa sprowadzała się do porozumienia o charakterze techniczno-mone-tarnym i płatniczym, zawartego między po-szczególnemi rządami, a nakładającego pewne obowiązki na mennice i kasy publiczne państw unji.

Wkrótce po powstaniu unja zaczęła odczuwać poważne trudności, naskutek spadku ceny srebra po roku 1867. Relacja srebra do złota wynosiła: w r. 1865 — 15,46, 1866 — 15,42, 1867 — 15,58, 1868 — 15,60, 1869 — 15,61, 1870 — 15,60, 1871

—    I5.5⁸. 1872 — 15.62, 1873 — 15.9°.

1874    — 16,17. W rezultacie ilość monet bitych ze złota stopniowo malała, natomiast rosła ilość monet bitych ze srebra. I tak, gdy w latach 1865—1869 państwa unji wybiły monet złotych na 1 498,6 miljonów franków, a pięciofrankówek srebrnych na 352,1 miljonów franków, to w latach 1870 do 1874 wybito monet złotych na 328,0 miljonów franków, zaś pięciofrankówek srebrnych na 687,1 miljonów franków. Ponadto swobodne funkcjonowanie unji natrafiło na specjalną przeszkodę naskutek zawieszenia wymienialności banknotów włoskich w roku 1866 oraz biletów Banku Francuskiego w roku 1870.

W związku ze spadkiem ceny srebra poszczególne państwa indywidualnie zastosowały środki zaradcze. I tak, pierwsza Belgja 4 września 1873 roku ograniczyła bicie monet srebrnych do 150 tys. fr. dziennie, a 18 grudnia tegoż roku zawiesiła wogóle bicie monet z tego kruszcu. W tymże roku (6 września) Francja ograniczyła bicie monet srebrnych najpierw do 200 tys. franków dziennie, a 19 listopada 1873 roku do 150 tys. fr. dziennie. 31 stycznia 1874 roku ograniczono bicie pięciofrankówek srebrnych do sumy (miljony fr.): dla Francji — 60, Belgji — 12, Szwajcarji — 8, Włoch

—    40.

W następnych latach utrzymano zasadę wyznaczania kontyngentów bicia pięciofrankówek srebrnych. Mianowicie w roku

1875    wobec wybicia przez Włochy dodatkowo (poza wyznaczonym kontyngentem) 10 miljonów lirów srebrnych, państwa unji zostały upoważnione do zwiększenia globalnego kontyngentu o jedną czwartą. W ro-