Magazyn67001

866

MANDATY — MANDŻURJA

wych, morskich i powietrznych, ani dawać krajowcom wyćwiczenia wojskowego, chyba dla obrony danego obszaru. Uczyniono wyjątek dla Mandatu francuskiego Togo i Kamerunu, których tubylców, w razie wojny powszechnej, Francja może organizować w oddziały wojskowe i używać nawet poza granicami terytorjum mandatowego.

b. Ograniczenia w interesie państw trzecich: najważniejszem z nich jest stosowanie zasady „drzwi otwartych" względem wszystkich członków Ligi Narodów, t. j. postawienie ich na równej stopie z własnymi obywatelami przy dokonywaniu operacyj handlowych, udzielaniu koncesyj na dostawy i roboty publiczne itd. Obowiązek ten zaznaczono wyraźnie przy Mandatach B., natomiast nie istnieje on przy Mandatach C. — Stany Zjednoczone Ameryki, które nie ratyfikowały traktatu wersalskiego, uzyskały te same uprawnienia na podstawie umów dwustronnych, zawartych z poszczególnymi mandatarjuszami.

Literatura: Benttcich Norman: The Mandatem system. London 1930 — Baumkoller Abraham: Le Mandat sur la Pale-stine. Paris 1931. — Boutant C. A.: Les Mandats intematio-naux. Paris 1936. — Buchtcajc Menachem: Mandat Ligi Narodów nad Palestyną. Kraków 1939.—Cohen EUe:La ęuestion juive denant le Droit intcmational public. Paris 1922. — Feinberg Nałhan: La juridiction de la Cour de Justice intemationale dans le systbne des Mandats. Paris 1930. — Fischer Heinz E.: La colonisation juive en Palestine. Paris 1937. — Haka J.: Anglja a Mandat Palestyński. Warszawa 1932. — Makowski J. La naturę juridiąue des Mandats B. et C. Paris 1933.— Mlllot ALes Mandats inlemationauz. Paris 1924. — Moch M.: Le Mandat britannięue en Palesttne. Paris 1932. — Van Rees D. F. W.: Les Mandats inlemationauz. Paris 1927.— Sukien-nieki Hubert: Międzynarodowe mandaty kolonjalne. Warszawa 1934. — Welsmmanduma Olga: Anglja a Mandat Palestyński. Warszawa 1932. — Zajączkowski J. SZagadnienie konstrukcji prawnej mandatów w świetle teorji Prawa Narodów. Warszawa 1935.

Juljan Makowski.

Mandżuria.

I. Geografja i stosunki gospodarcze II. Historja i sprawy polityczne

I. Geogralja i stosunki gospodarcze.

Mandżurja otrzymała swą nazwę od tunguskiego klanu, którego wódz Nurhaci w początkach XVII w. stworzył potężny organizm polityczny na tych obszarach. Obecnie używamy często terminu geograficznego Mandżurja w znaczeniu politycz-nem: państwo (kuo) Mandżurskie (Man-czou). Kreowane przez Japonję i. III. 1932 r. państwo M. obejmuje oprócz całej niemal M. fizjograficznej (z wyjątkiem sowiec-kieeo Pomorza) również i prowincję Że-ho czyli cały obszar dawnych Czterech Północno-Wschodnich Prowincyj Chin (Fung-t’ien, Ki-lin, Hei-lung-kiang i Że-ho). Obszar M. wynosi zgórą i 300 000 km² jej zaś granice stanowią: na północo-zachodzie rzeka Ergone, na północy Amur, na wschodzie rzeka Ussuri i jezioro Hing-k’ai, na południo-wschodzie rzeka T’u-men i Ja-lu, na południu morze Żółte i Mur Chiński, zaś na wschodzie łańcuch wielkiego Hing-an’u. Najważniejszemi systemami górskie-mi M. są: na zachodzie Hing-an ciągnący się w kierunku SW—NE i w nielicznych jedynie punktach dochodzący do 2 000 m, a na wschodzie równoległy do niego, Czang-pai-szan, którego najwyższy wierzchołek ma 2 744 m. Bardzo ważną geograficznie i klimatycznie granicą jest łańcuch wzgórz (nie przekraczających 330 m) ciągnący się równoleżnikowo mniej więcej na wysokości stolicy M. miasta Sin-king. Na północ od tej linji rzeki należą do zlewiska morza Japońskiego, na południu zaś do morza Żółtego. Pod względem klimatycznym południową M. charakteryzuje łagodniejszy, morski klimat i znaczna ilość opadów (do 700 mm), na północy bardzo surowe bez-śnieżne zimy i małe opady (ok. 250 mm rocznie). Całą M. możemy podzielić na cztery odrębne jednostki fizjograficzne: 1) wielką równinę środkową, 2) północno-wschodnią strefę leśną, 3) północno-zachodnią strefę stepową i 4) północną strefę leśną. Wielka równina środkowa dzieląca się na część północną i południową posiada doskonałą glebę, z której jeszcze przeszło połowa leży odłogiem. Strefy leśne, do których obok wymienionych jednostek fizjograficznych należeć będą jeszcze wszystkie rejony górskie, obejmują około 88 mi-ljonów hektarów z drzewostanem ocenianym na 3 700 000 000 m*. Obszary stepowe przedstawiają olbrzymie możliwości hodowlane i w r 1935 pogłowie zwierząt domowych w M. przedstawiało się jak następuje : bydło rogate 1 276 769, koni 1 808 896, mułów 567 729, osłów 620971, wielbłądów 10361, owiec 2057641, świń 6098503 oraz około 10 miljonów sztuk drobiu. Podstawą gospodarczą M. jest rolnictwo, którego produkcja wyniosła w r. 1936 zgórą 16 miljonów tonn, wtem ponad 4000000 tonn soji oraz 437 960 (w r. 1924 94480 t) ryżu z pól zalewnych oraz 136463 (^{w r}-