Magazyn6301

37

NEUTRALIZACJA

lizowanem. Uzyskała ona uznanie wieczystej neutralizacji i gwarancje w 1815 (art. 6 traktatu paryskiego z 8. II. 18x5, okres Związku Helweckiego z 27. V. 1815, akt państw podpisanych na drugim traktacie paryskim z 20. XI. 1815). Art. 435 traktatu wersalskiego uznaje i potwierdza neutralność Szwajcarji, ustanawiając zarazem gwarancję mocarstw traktatowych. Szwajcar ja jest członkiem Ligi Narodów przyjętym na wyjątkowych prawach, nieobciążonym obowiązkami z art. 16 paktu, jako państwo posiadające szczególną sytuację opartą na kilku wiekowej tradycji, wyraźnie wcielonej do prawa narodów. Przed wielką wojną była państwem wieczyście zneutralizowanem także Belgja na podstawie układów noszących datę 19. IV. 1839 (pomiędzy Francją, W. Brytanją, Austrją, Prusami, Rosją i Ho-landją, pomiędzy temi mocarstwami a Bel-gją, wreszcie pomiędzy Belgją a Holandją), ustanawiających zarazem gwarancję. Na skutek wielkiej wojny Belgja przestała być państwem wieczyście zneutralizowanem. W art. 31 traktatu wersalskiego Niemcy zgodziły się na uchylenie traktatów z 1839, zobowiązując się uznać i szanować układy, jakie zawrą mocarstwa w miejsce tych traktatów. Holandja uznała zniesienie neutralizacji Belgji w umowie zawartej z Belgją, Francją i Wielką Brytanją w Paryżu 22. V. 1926. Zerwawszy z neutralizacją, Belgja zawarła konwencję wojskową z Francją we wrześniu 1920. Powróciła jednak do polityki „zupełnej niezależności" w 1936, odmawiając odnowienia układów z Francją. Zapewniła rządy Francji i Wielkiej Bry-tanji, że gotowa jest bronić swej niepodległości i przeszkodzić, aby obszar jej był użyty jako terytorjum przemarszu albo baza operacyjna na lądzie, morzu lub powietrzu przy napaści na inne państwo. Wzajemnie uzyskuje Belgja 24. IV. 1937 deklarację Francji i Wielkiej Brytanji, że państwa te przyjdą jej z pomocą w razie napaści ze strony trzeciego, oraz deklarację rządu Rzeszy z 13. X. 1937. w której rząd ten oświadcza, że w żadnych okolicznościach nie naruszy nietykalności i integralności Belgji, uszanuje jej terytorjum oraz gotów jest nieść pomoc w razie napaści lub najazdu. W ten sposób Belgja, zwolniona sama od wszelkich sojuszniczych zobowiązań, otrzymuje od wielkich sąsiadów przyrzeczenie szanowania jej nietykalności i bronienia jej przed napastniKiem. Wytwarza się zatem stan rzeczy podobny do przedwojennej neutralizacji Belgji, ale tylko podobny: niema żadnych umów, są tylko deklaracje, Belgja zachowuje wolną rękę i może prowadzić w przyszłości politykę, jaką sama uzna za odpowiadającą jej interesom, nie będąc skrępowana jakiemikolwiek traktatowemi zobowiązaniami, i jest członkiem Ligi, podlegającym wszystkim obowiązkom, wynikającym z paktu.

Unietykalnienie jest traktatowem odsunięciem od wojny państwa suwerennego, różniącem się od wieczystej neutralizacji tern, że współkontrahenci udzielają zawsze unietykalnionemu gwarancji na wypadek napaści z zewnątrz oraz tern, że unie-tykalniony, jako nie posiadający faktycznie możności samoobrony, nie ma obowiązku bronić swej neutralności. Przed wielką wojną pozostawało w stanie unietykalnienia wielkie księstwo Luksemburskie na mocy traktatu londyńskiego z 11. V. 1867, zawartego między Francją, Wielką Brytanją, Au strją, Prusami, Rosją, Włochami, Holandją, Belgją i samym Luksemburgiem. Traktat stanowił, że wielkie księstwo będzie państwem neutralnem, zobowiązywał je do przestrzegania neutralności wobec wszystkich innych państw, inne zaś państwa kontraktujące zobowiązywał do szanowania neutralności Luksemburga i wiązał je (z wyjątkiem Belgji — państwa wieczyście zneutralizowanego) kolektywną gwarancją tej neutralności. Art. 40 traktatu wersalskiego uznał zniesienie neutralności Luksemburga. Wielkie księstwo jest członkiem Ligi Narodów, przyjętym bez żadnych szczególnych zastrzeżeń.

Demilitaryzacja (neutralizacja częściowa) — jest traktatowem wyjęciem części pewnego terytorjum państwowego z pod wszelkich działań, łączących się z wojną i jej przygotowywaniem. Zwierzchnik tery-torjalny zobowiązany jest bądź do nie-utrzymywania wogóle na danem terytorjum siły zbrojnej oraz urządzeń wojskowych, bądź przynajmniej do wycofania z tego terytorjum wojsk w razie niebezpieczeństwa lub wybuchu wojny pomiędzy ozna-czonemi państwami; kontrahenci zobowiązują się do całkowitego uszanowania nietykalności tego terytorjum. Przykłady: traktat z 20. III. 1864 ustanawia demilitaryza-cję wysp Korfu, Paxos i przyległych. Kon-