Magazyn6
4501

37

AFRYKA

Północna Afryka francuska —' fosforytów, rudy żelaznej, rudy arsenu, antymonu i t. d. Egipt posiada złoża fosforytów, manganu oraz oleju skalnego. Poza wielkiem bogactwem kopalin w produkcji A. wysuwają się też na czołowe stanowisko artykuły zwierzęce, jako to: wełna, skóry i pióra strusie. Świat roślinny dostarcza bawełny, kukurydzy, kawy, kakao, wina, orzechów oleistych, owoców' południowych i włókien roślinnych.

Rozbudowa sieci kolej. (59200: 1930 r.) postępu ie niezwykle szybko i w niektórych dzielnicach zrobiła już wielkie postępy. W nowszych czasach przyłączył się do kolei samolot, umożliwiający szybkie dotarcie z Europy do najodleglejszych zakątków A. Wyróżniają się w tej dziedzinie 3 szlaki: angielski — łączący Aleksandrję w Egipcie z Kapstaad’em w Unji południowo-afry-kańskiej, wzdłuż wsch. afrykańskiego szlaku posiadłości angielskich, — francuski, łączący Marsylję i Algier z Nigerją i dalej poprzez Kongo z Madagaskarem, trzeci szlak międzynarodowy, wzdłuż którego przebiega komunikacja lotnicza z Europy przez Tangier i Dakar do Ameryki Płd.

VII. Podział polityczny.

Kolonizacja A. jest dziełem ostatniego wieku. Jeszcze w roku 1820 stan posiadania Europejczyków w A. był całkiem minimalny. Usadowili się oni tylko wzdłuż wybrzeży, tworząc posterunki dla handlu z tubylcami. Początkowe penetracje, zresztą w bardzo skromnych rozmiarach, robione były tylko przez Holendrów i Anglików w Kraju Przylądkowym, przez Portugalczyków w Mozambiku i Angoli, oraz przez Francuzów w Senegalu. W r. 1830 rozpoczyna Francja zdobycie Algerji, gdzie walki trwają do roku 1857. Po utwierdzeniu swej władzy w tym kraju, Francja rozpoczyna powolną penetrację wgłąb kontynentu i zajmuje oazy Laghuat, Tuggurt i Uargla. Wojna francusko-niemiecka od r. 1870 do 1871 przerywa tę działalność tylko na krótko. Utworzenie Rzeszy Niemieckiej w r. 1871 wywołało pojawienie się na arenie światowej nowego konkurenta w dziedzinie kolonizacji. Już w latach 80-tych Niemcy, pod naciskiem kupców i podróżników L u-deritza, Wórmana, Nachtigal l’a, Petersa i innych, podjęły akcję koloni-zacyjną. W r. 1874 Bismarck zdobył uznanie dla Niemiec zat. Angra Peąuena, którą później przemianowano na zat. Liide-ritza. W tym samym prawie czasie występuje Wórman z Nachtigallem w Togo i Kamerunie, dokąd już poprzednio w r. 1882 Stefan Rogoziński-Szolc zorganizował wyprawę polską. Rogoziński zawierał traktaty z wodzami szczepów murzyńskich w imieniu W. Brytanji, gdy jednak rząd W. Brytanji zdecydował się wysłać misję do Kamerunu, celem zatw ierdzenia traktatów zawartych przez Rogozińskiego, było już zapóżno. Okręt angielski Goshawk zastał tam już niemiecki okręt Móve, wskutek czego Anglicy dali Niemcom wolną rękę w Kamerunie, unieważniając traktaty zawarte przez Rogozińskiego.

Działalność Niemców' podziałała podniecająco na inne państwa i rozpoczęła się era gorączkowych wypraw wgłąb kontynentu, podjętych przez państwa europejskie. W polityce afrykańskiej wyróżniało się 5 tendencyj do zawładnięcia kontynentem przez rozmaite mocarstwa europejskie. Polityka francuska dążyła do opanowania A. zach. i połączenia jej z t. zw\ A. francuską równikową. Z wyjątkiem enklaw wybrzeża Gwinejskiego udało się Francji połączyć liczne kraje w jeden kompleks poprzez Saharę. Polityka angielska, zapoczątkowana przez Cecila R h o d e s’a, który był zwolennikiem parcia angielskiego z Kraju Przylądkowego na północ, dążyła do połączenia swych posiadłości wzdłuż wsch. strony kontynentu. Akcja ta została uwieńczona powodzeniem po otrzymaniu przez Wielką Brytanję mandatu terytorjum Tanganjika. Trzy mocarstwa okazywały tendencję do przecięcia tego pasa „angielskiego". Najpierw Francja, która przez wyprawę pułkownika Marchand dążyła do połączenia swego terytorjum Ubangi — Szari z Somali francuskiem (Dżibuti). Akcja ta się nie udała, ale pozostałością po niej jest klin posiadłości francuskich, wciskający się na wschód pomiędzy Sudan anglo-egipski a okręg Uelle Konga belgijskiego. W terytorjum Ubangi-Szari pracował w r. 1891 Jan Dybowski. Wymowniejsze były tendencje niemieckie, które, posiadając Kamerun, A. wsch. (Tanganjika) i A. płd.-zach. (Nama i Damara), w pociągnięciach swych wykazywały wyraźną dążność do połączenia tych terytorjów skośnie wpoprzek kontynentu. Pierwszym aktem w tym kierunku był t. zw. „Caprivizipfel“ (1890 r.),