Magazyn6901

63

NIEMCY

wo-Socjalistyczne i stronnictwo Niemiecko-Narodowe. Oba te stronnictwa jednak nie miały większości dla zmian konstytucji tak, że dla dokonywania aktów niezgodnych z konstytucją potrzebowały poparcia innych stronnictw. To też jedynie z pomocą głosów Centrum, Bawarskiej Partji Ludowej i Niemieckiej Partji Ludowej nowy Reichs-tag uchwalił w dniu 24. III. 1933 „ustawę dla usunięcia niedoli narodu i Rzeszy" (Ge-setz zur Behebung der Not von Volk und Reich), która to ustawa przyznała rządowi Rzeszy prawo uchwalania ustaw odbiegających w swej treści od konstytucji. W ten sposób na drodze formalnie zgodnej z obowiązującą konstytucją, przy poparciu także partyj opozycyjnych gabinet Hitlera (a z faktycznego punktu widzenia — Adolf Hitler) uzyskał w Rzeszy władzę dyktatorską, albowiem miał w swem ręku władzę wykonawczą, zyskał prawo wydawania ustaw, w czem nie był wiązany konstytucją, lecz mógł wydawać prawa sprzeczne z jej postanowieniami.

2. Charakter prawny. Tego rodzaju formalno-prawny przebieg wydarzeń dał podstawy do wytworzenia teorji, iż w Trzeciej Rzeszy obowiązuje nadal konstytucja weimarska, że rządy Adolfa Hitlera opierają się formalnie bądź na tej konstytucji, bądź też na ustawach uchwalonych w formie 1 warunkach przewidzianych dla jej zmiany, że uchylone są tylko te przepisy konstytucji, które pozostają w sprzeczności z ustawodawstwem gabinetu Hitlera, wszystkie inne zaś obowiązują i w każdej chwili mogą być zastosowane. Teorja była dość popularna w pierwszych miesiącach rządów Hitlera, w miarę jednak jak dyktatura jednostki w Rzeszy utrwalała się faktycznie, uwidaczniała się coraz bardziej fałszywość powyższej teorji ustrojowej, formalnie wprawdzie poprawnej, lecz pozostającej w jaskrawej sprzeczności z faktycznym stanem rzeczy. Teorją panującą dziś jest zdanie, iż sam fakt dojścia do rządów Adolfa Hitlera 1 jego stronnictwa, a więc grupy zwalczającej i faktycznie i programowo w jak najbardziej bezwzględny sposób konstytucję weimarską był końcem jej obowiązywania, że założeniem systemu rządów Hitlera jest program i praktyka partji narodowo-socja-listycznej i, że wobec tego konstytucja weimarska przestała obowiązywać „wskutek milczącego i samego przez się zrozumiałego nieprzestrzegania 1 ignorowania jej przepisów".

3.    Brak konstytucji pisanej. Nowy ustrój nie został ujęty w formę nowej ustawy konstytucyjnej. Trzecia Rzesza nie ma konstytucji w znaczeniu formalnem, a nawet szereg jej zasad ustrojowych opiera się raczej na praktyce niż na prawie pisanem. Wprawdzie Adolf Hitler w pierwszym roku rządów zapowiada, iż nowa konstytucja zostanie opracowana i przedłożona narodowi niemieckiemu do przyjęcia w głosowaniu, wprawdzie ustawa z 30. I. 1934 o przebudowie Rzeszy (Gesetz iiber den Neuaufbau des Reiches) przyznała rządowi Rzeszy prawo wydania nowej konstytucji, niemniej jednak od zamiarów wydania tej konstytucji odstąpiono, zdaje się zarówno ze względu na większe możliwości swobody władzy bez istnienia konstytucji, jak i pod wpływem panującej obecnie w Niemczech teorji prawa konstytucyjnego, wedle której ustrój państwa wypływa w istocie raczej z pewnych faktycznych stosunków i jest syntezą teoretyczną tych faktów niż skodyfiko-wanemi normami prawnemi.

Oczywiście tego rodzaju konstrukcja wprowadza zupełną płynność w pojęciach i normach ustroju, zaciera bowiem granice między normą a programem politycznym, między normą a faktycznym sposobem działania naczelnego organu państwowego i w konsekwencji czyni enuncjacje programowe decydującego czynnika partji rządzącej wiążącemi regułami interpretacyjnemi norm ustrojowych, a każdorazowy wyraz woli decydującego czynnika rządzącego, to jest kanclerza Hitlera, czyni normą ustrojową. W konsekwencji tedy kanclerz nie może działać nielegalnie — nie w znaczeniu jednak nieodpowiedzialności za swe działania, lecz w tem znaczeniu, że każdy jego czyn niezależnie od stosunku tego czynu do norm prawa pisanego, uważany jest za legalny, a w razie sprzeczności z prawem pisanem za prawo tworzący.

4.    Podstawy nowego ustroju. Podstawą nowego ustroju jest tedy pewna praktyka rządzenia, a obok niej szereg ustaw, wydanych bądźto przez parlament, bądź też przez rząd sprawujący władzę ustawodawczą. Z ustaw tych za zasadnicze uważać należy: ustawę z 30. I. 1934 o przebudowie Rzeszy likwidującą federalizm oraz przyznającą rządowi Rzeszy prawo wydania konstytucji,