NDIGCZAS0034762576

258 Kronika

258 Kronika

krystalicznych oraz starych wapieni, jakoteż zasadowych skał wylewnych i tufów z por-wakami wapieni, dalej kompleks łupków ilastych jest tu nasunięty na piaskowce fliszowe. Wchodzący tu w granice Polski skrawek „krystallinikun“ (gnejsów, łupków grafitowych, łupków kwarcytowych) jest o wiele mniejszy, niż zaznaczono na mapie „Atlasu Geolog. Galicji'*. Zasługuje na uwagę duże stosunkowo rozprzestrzenienie na C z y-w c z y n i e starych skał wulkanicznych, wykrytych przez H. Zapałowicza. Tuż przy granicy rumuńskiej, w fyllitach niewyraźne ślady starych kopalń srebra. Bogaty mate-rjał, zebrany w tym odległym od dróg komunikacyjnych terenie, jest obecnie w opracowaniu.

Wspomnę tu wreszcie ogólnikowo, że celem poznania materjału fliszowego i rekonstrukcji skał pierwotnych, z których piaskowce fliszowe powstały, przeszliśmy podzieleni na grupy, szereg przekrojów w poprzek Karpat, począwszy od śląskich Beskidów aż do Kossowa — Krzyworówni — Żabiego i dalej na południe. Piaskowiec jam-neński gór tych okolic (jak n. p. Chomiak), jest obecnie w opracowaniu.

Wyszła w r. 1924 praca p. J. Zerndta: „Petrografja okolic Ciężkowic" i „O mikroskopowych cyrkonach piaskowców z okolic Ciężkowic" (Biul. Ak. Umiejętności 1924 195 — 218 i 219 — 229). Zasługuje na uwagę różnorodność form krystalicznych naszych karpackich cyrkonów, oraz ciemne aureole pleochroityczne dookoła nich, świadczące o ich działaniu radjoaktywnem. Stopień zabarwienia minerałów, otaczających wrosłe w nich cyrkony, służyć może do oznaczenia wieku tych minerałów, a zatem i skał krystalicznych, w których skład niegdyś wchodziły — starych trzonów granitowych, tworzących rdzeń zerodowanych dziś „Pra-karpat", z których materjału powstał dzisiejszy flisz karpacki.    Stefan Kreutz.

Granit z Kościelca Małego w Tatrach.

W pracy pod tym tytułem ogłoszonej w „Kosmosie" (tom 50, z. 1, r. 1925), prof. Juljan Tokarski podaje dwie nowe chemiczne i mikroskopowe analizy granitu tatrzańskiego. Badane próbki pochodzą ze świeżej odkrywki na stokach Małego Kościelca, przy ścieżce wiodącej z Hali Gąsienicowej do Czarnego stawu Gąsienicowego. Dwie różne odmiany zostały poddane analizie: odmiana jasnoszara, znana oddawna jako typowa dla Tatr, oraz odmiana ciemno-szara, barwą przypominająca nieco diabaz. Badania wykazały, że

obie te odmiany są ze sobą bardzo blizko spokrewnione pod względem chemicznym, różnią się natomiast znacznie od granitów dotychczas poznanych. Różnice te niepo-zwalają zaliczyć badanych granitów do ża-¹ dnego Z dwu typów : ,,Kosista ’* i „Goryczkowa ‘, | jakie Morozewicz wyróżnił w obrębie trzonu j krystalicznego Tatr. Na podstawie moleku-¹ larnych projekcyj dochodzi się do wniosku, | że w ogólności typy te nie istnieją, lecz, że j dotychczasowe analizy chemiczne granitu tatrzańskiego (w liczbie 8) obsypują w tych projekcjach pewne charakterystyczne pole,

! które należy do tzw. pacyficznego szeregu I skał magmatycznych. Granice tego pola i jego punkt ciężkości nie dadzą się dziś jeszcze dokładnie wyznaczyć, rozporządzamy bowiem narazie zbyt małą ilością analiz. Analiza mikroskopowa wykazuje między innemi, że takie składniki, jak ortoklaz, mi-I kroklin, pierwotny muskowit i myrmekit, dotychczas uważane za zupełnie uboczne, mogą odgrywać w granicie tatrzańskim ważną rolę. | Ten ostatni zwłaszcza jest bardzo charakte-! rystyczny i może być uważany za utwór ! znamienny dla granitu z Małego Kościelca.

Prace Meteorologiczne w Beskidach.

I Założona w r. 1922 Stacja Astronomiczna ! Obserwatorjum Krakowskiego na szczycie '■ Łysiny (912 m.) prowadzi bez przerwy spostrzeżenia nad klimatem i warunkami atmo-| sferycznemi Beskidów. W latach 1923 i 1924 j były wykonane na szczycie Łysiny pomiary i promieniowania słonecznego. Jak dotychczas, jest stacja meteorologiczna na Łysinie jedyną stacją szczytowo-górską w Polsce.

Literatura. 1) Wyprawa Astronomiczna w Beskidy. Rocznik Astr. Obs. Krak. Tom II (1923).

2)    E. Stenz. Zachmurzenie wieczorne i inne czynniki atmosferyczne na szczycie Łysiny i w Krakowie. Roczn. Astr. Obs. Kr. Tom III (1924).

3)    E. Stenz. Własności optyczne atmosfery nad szczytem Łysiny. Tamże. E. S.

Badania promieniowania słonecznego w Zakopanem. W roku 1924 były prowadzone w Zakopanem spostrzeżenia nad natężeniem promieni słonecznych. Spostrzeżenia te mają na celu zbadanie warunków klimatycznych Zakopanego i porównanie ich z warunkami innych miejsco-j wości górskich w Polsce, oraz nawiązanie I łączności z dawną serją spostrzeżeń prof. i A, Witkowskiego z r. 1903. Dla uzupełnienia ' studjów słonecznych, rozpoczęto również