page0090

82    Scheller — Schelling

wid kritisch zu erhlaren (Ilalla, 1783) i Obsermticnes in priscos scripiores guosdam (Lipsk, 1785).

Schelling (Fryderyk Wilhelm Józef), filozof niemiecki, ur. 27 Stycznia 1775 r. w Leonberg, w Wirtembergii. Nauki uniwersyteckie odbył w Tu-bindze i w Lipsku, ostatnie w Jenie, gdzie poszedł za kierunkiem nadanym mu przez Fichtego i gdzie już r. 1793 został professorem nadzwyczajnym filozofii, a 1803 (po usunięciu się Fichtego), zwyczajnym. Szybki swój rozgłos zawdzięczał Schelling zręcznej energii, z jaką wpływał nabieg spekulacyi filozoficznej, oraz ówczesnej wrażliwości na szybkie przewroty wsystematach spe-kulatywnych. Najpierwsze swuje prace: Uber die Móglichkeit tiner Fo, m der Philosophie uberhaupt i Vom Ich ais Principe der Philosophie, wydał licząc zaledwie lat 20; w nich, równia jak w Abhandlungen zur Erliiulerung des Idealismus der Wissenschaftslehre (1795) i Philosophische Briefe ilber Dogmat is,nas and Kriticismus (1797) zreprodukował właściwie tylko w sposób dowcipny naukę Fichtego z jego Wissenschaftslehre. Wnet atoli oświadczył Schelling, że idealizm tego filozofa jest tylko jednostronnem przedstawieniem prawdziwej filozofii, która z transcendentalnej powinna się przeistoczyć w filozofiją natury; prawa natury pow inny być wykazane jako prawa sa-mowiedzy i odwrotnie, a punktem wyjścia do dwóch tych szeregów badań nie może być nic innego, jak tylko nieskończoność, bezwzględna tożsamość ideal-ności i rzeczywistości, przyrody i ducha. Ztąd powstała nazwa filozofii tożsamości ('ldentitatsphilosophie). Lubo bezwzględność w każdym swoim objawie jest jedną i niepodzielną, przecież przeważa raz na stronę rzeczywistości, raz na stronę ideału, a następstwo tei przewagi jest szeregiem potęg subjektu, którego przedstawienie jest zadaniem naukowego systematu. Schelling zadanie to spełnił tylko częściowo, i głównie zajmował się z początku filozofiją natury. Szybko po sobie ogłosił: Ideen zu einer Philosophie der Natur (1797), Von der Weltseele (1798) i Erster Entwurf eines Systems der Natur philosophie (1799), ezem ożywił badanie przyrody i dzielnie przeciwważył martwy cm— piryzm; oprócz tego wydawał czasopismo; Zeitschrift fur spehulatioe Pkysik, zaś filozofiję ducha traktował w^r owym okresie swojej działalności tylko w dziele pod tytułem: System des transcendentalen Idealismus (1800), widocznie jeszcze zostającem pod wpływem Fichtego. Zostawszy r. 1808 sekretarzom generalnym akademii sztuk pięknych w Munichu, mianowany był r. 1827 tamże professorem filozofii i pozostał tu do r. 1811, w którym powołany został na takiż urząd do Berlina. Nie rozwijał jednak już wszechstronniej swojej nauki, a raczej tylko w pismach polemicznych usiłował oczyścić się z zarzutu anti-religijnos ci i panteizmu. Większe znaczenie mają Philosophische Unlkrsu-chungen ilber das Wesender mcnsehlichrn Freihcit (1809 r.) i dopiero pa śmierci Hegla zaczęły się rozchodzić wieści o przygotowanym przez Schellinga. nowym przewrocie w filozofii, który nazwano historycznym, pozytywnym, systematem wolności. Jego odczyty w Berlinie o Filozofii Mytologii i Filozofii Objawienia, wydane w wierzytelnych odpisach przez Frauenstiidta (18*2) i Paulusa (1843) obejmują część czysto spekula/ywną i drugą opartą na dziejach i tradycyi. Pierwsza nazywa się filozofiją negatywną czyli nauką potęg, i obejmuje rozwój abstrakcyjny i czysto aprioryczny trzech potęg, jako przyczyn pierwotnych wszelkiej wiedzy ib>tu, to jest przyczyny materyjalnej (causa, ex qua), przyczyny działającej (causa, per quam) i przyczyny ostatecznej {causa, ad quam omnia funt). Druga część jest filozofiją pozytywną, zawierającą teoryję istoty boskiej. Porównaj dzieła: AIex. Schmidt, Beleuchlung;