page0106

96

nowe odkrycie w dziedzinie psychologii. Tymcza-sem jeslto poprostu stara prawda, której katolicka filozofia zawsze nauczała, a szczególniej scholastyka w wiekach średnich, a materyaliści tylko źle ją pojmują, zaczem idzie, że z niej fałszywe wyprowadzają wnioski.

Posłuchajmy, co o tym przedmiocie najwyższy mistrz metafizyki, św. Tomasz, naucza. Stawia on pytanie, czy trzeba przypuścić w człowieku jeden lub więcej pierwiastków życia? I odpowiada, że jeden tylko, jakeśmy wyżej widzieli; — zapytuje dalej, czy ten pierwiastek, dusza, posiada więcej władz? Na co również daje twierdzącą odpowiedź. Uczy więc, opierając się na doświadczeniu, że jest w człowieku jeden tylko i ten sam pierwiastek, t. j. dusza; że od tego pierwiastka pochodzi władza wegetatywna (karmienie, wzrost) — władza senzyty-wna (czucie, pragnienie) i władza intelektualna (myśl, wolna wola) ; ale stąd żadną miarą wnosić nie można, że wzrost fizyczny, postrzeżenie zmysłowe i myśl, są jedną i tą samą rzeczą, aktami jednej i tej samej władzy ; lecz* chociaż są różne siły i władze, wszelako wszystkie te funkcye mają swe źródło we wspólnym pierwiastku życia tj. duszy, z której pochodzą, i-do której zmierzają, jak do centrum, jak np. widzenie, które bezpośrednio jest aktem organu oka, a pośrednio aktem duszy ożywiającej wszystkie organa i determinującej ich działalność. Na dowód tej prawdy św. Tomasz przytacza to, że zamieszania w życiu niźszem przeszkadzają dzia-

http://rcin.org.pl