page0159

155

lądu przez morze, że siły statyczne przez swe sumowanie stopniowe będą większe, aniżeli opór sztywności skorupy ziemskiej, masy poczną się poruszać w celu przywrócenia równowagi, przyczem kierunek poruszenia zależeć musi od rozkładu oporu, tak, iż poruszenie skieruje się tam, gdzie opór najmniejszy. Ląd, uwolniony z pod obciążenia, wykona ruch izostatyczny pionowo, a więc ruch skierowany ku lądowi, spotka się z oporem względnie najmniejszym. Tak więc dno morskie, obciążone skałami, musi posiadać dążność do ruchu poziomego w kierunku lądu uwolnionego z pod ciężaru, a to napieranie osadów brzeżnych na ląd stały musi się odbywać z siłą tak znaczną, iż wystarcza ona do utworzenia długich, potężnych i rozległych fałd, które muszą biegnąć równolegle z brzegiem lądu.

Znów atoli i ta hypoteza wyjaśnia tylko niektóre zjawiska orogeniczne. Tak np. można z niej wyrozumieć fakt, że do łańcucha gór już istniejącego mogą się dołączać łańcuchy gór młodszych w pasach równoległych, jakby na to wskazywały góry Sierra Nevada, lub pasy fliszu i molassy Alp. Natomiast hypoteza Duttona nie wyjaśnia racyi nagromadzenia grubego warstw niesfałdowanych, jak też sfałdowania osadów o niewielkiej miąższości. Tak np. cały teren alpejski pokrywało morze przez epokę górnojurską; w pozostałych okresach ery mezozoi-cznej pasmo środkowe Alp, chociaż już istniejące, wystawało ponad poziom morza zaledwo w postaci wysp niewielkich. Nie było tam więc wielkiego lądu lub łańcucha górskiego, któryby przez abrazyę i uwolnienie z pod obciążenia miał się podnosić i powodować fałdowanie w myśl tej hypotezy.

Wreszcie w czasach ostatnich rzucili Marcel Bertrand ^l), Lugeon²), Termier³), Rćvil⁴), oraz Lapparent⁵) sporo światła na

*) Bertrand: La chaine des Alpes et !a formation du continent europeen. 1887; Sur la dóformation de 1’Ecorce terrestrc 1892; Essai d'une thćorie mćcaniąue de la formation des montagnes. Deplacement progressif de l’axe terrestre. Paris 1900.

*) Lugeon: Les grandes nappes de recouvrement des Alpes du Cha-blais et de la Suisse. Bullet. de la Soc. geolog, de France. 1901.

³)    Termier: Les nappes des Alpes Orientales. Buli. de la Soc. geol. de France 19'>4.

⁴)    Róvil: Les grandes nappes de recouvrement des Alpes franęaises. Revue gśnerale des Sciences. 1902 Nr. 21.

⁵)    Lapparent: Les surprises de la Stratigraphie — w Revue des • ąuest. scient. 1901. Neumayr: Dzieje ziemi j. w. str. 422.

http://rcin.org.pl