page0198

— 184 —

sobą karę jako naturalny skutek i dlatego dzieci nienawidzą go i żałują, iż je popełniły. Gdzie nastąpiło polepszenie, nie potrzeba już więcej żadnego środka lekarskiego.

3.    Kara pozbawia dziecko dobra, jakiego pragnie, albo jakie posiada, n. p. odebranie książki, zakaz przechadzki i t. p. albo sprawia mu przykrość, jakiej się obawia, n. p. ograniczenie pokarmu, strata zaufania i t. p. To dobre; albo ta przykrość może być albo więcej maleryalnej albo więcej duchowej natury. Jak nagrodę tak i karę skierowuje się na zmysłowe i duchowe popędy oraz pragnienia. Im starsze są dzieci, tem więcej musi być kara połączoną* z ich życiem duchowem; odnośnie do młodszych dzieci, albo takich, które co do swego rozwoju duchowego bardzo się opóźniły, muszą być użyte kary więcej zmysłowo odczuwane (pozbawienie materyalnego dobra i t. p.). Jednakowoż i tu powinien ból zmysłowy przemienić się w ból duszy, jeżeli ma działać pedagogicznie. Uwagi godne są pod tym względem następujące zdania: »Zewnętrzne kary muszą się zwiększać, im bardziej zwiększa się lekkomyślność, zuchwalstwo, upór, w ogóle złe i cielesność. Powinny zmniejszać się, im więcej duch i jego owoce w dziecku pomnażają się; powinny ustać, kiedy miłość rządzi dziećmi*. (Zeller). »Dziecko karze się, chłopaka więcej się zawstydza, a dorastającego młodzieńca więcej napomina się i poucza.

4.    Co do użycia kary niech nauczyciel pamięta o tem, co następuje:

a)    Kara o ile możności powinna być rzadka. Im mniej musi być zastosowywaną tem lepiej, ale też i skuteczniej działa. Bardzo uwagi godnem jest to, co o tem mówi czcigodny Jan Baptysta la Salle: »Jeżeli się pragnie, ażeby szkoła była należycie urządzoną, to muszą być w niej kary rzadkie. Nauczyciele powinni mieć to silne przeświadczenie, że uwaga w szkole daleko łatwiej może być uzyskaną i utrzymaną energią charakteru, stałością, powagą i spokojem, aniżeli kijami i grozą i że mnogość kar jest główną przyczyną wielu opuszczeń szkoły«.

b)    Powinna być użytą z rozwagą; dlatego nauczyciel niech się pyta, jaka kara dla poprawy dzieci byłaby najstosowniejszą. Tu niech zważa na wiek, płeć, charakter, ustrój

http://rcin.org.pl