page0194

184

Zdaje się, że wszyscy materyaliści przyznali, że w tem leży słaba strona ich teoryi, gdyż głównie zwalczali zasadę różnorodności. Ale odpowiedzi ich nie są szczere, zasadzają się przeważnie na wybiegach.

Streszczają się w zapewnieniach, że jesteśmy otoczeni tajemnicą, że nie jesteśmy na tyle uczeni, byśmy mieli prawo stawiać granice materyi i mówić jej: tego zjawiska nie wytworzysz. Pewien materyalista-teolog oświadcza, iż nie widzi nic niemożliwego w przypuszczeniu, że kamienie mogłyby myśleć i rozumować, gdyby Bóg, w swej nieskończonej potędze postanowił był złączyć myśl z materyą surową. Argumentu tego istotnie na seryo wziąć nie można; wymaga on interwencyi jakiegoś Deus ex Machina tak potężnego, że można używać go do rozwiązania wszystkich zagadnień; rozwiązać wszystkie, znaczy nie rozwiązać żadnego.

Nowocześni materyaliści mają racyę zostawiać Boga w spokoju; ich sposób dowodzenia przybiera inną formę: idzie oto, czy w gruncie nie jest ona identyczna z tamtą. Zasadza się ona po prostu na utrzymywaniu, że dotąd znamy tylko pewne własności materyi, że wiedza codzień odkrywa nowe, że materya jest zbiornikiem sił nieznanych i nie jest niemoźliwem odnaleźć w materyi źródło sił duchowych. Pogląd ten wyraźnie zaznaczył Littrć. Fizyk Tyndall zformułował go ostatecznie, kiedy na kongresie w Belfast wyrzekł to często powtarzane zdanie: »Gdy spojrzę wstecz, na granice wiedzy

http://rcin.org.pl