page0199

R. LXVII. O dziele rozróżnienia jako takiem 191

przeciwieństwo; jak naprzykład ciepłu przeciwstawia się zimno, a białości czarne. Lecz światło nie ma przeciwieństwa, ciemności bowiem są brakiem światła. Zatem światło nie jest jakością zmysłową.

Zarzut trzeci. Oprócz tego przyczyna jest wyższą od skutku. Lecz światło ciał niebieskich jest przyczyną form substancjalnych w niższych ciałach na ziemi. Daje bowiem niematerjalny byt barwom, ponieważ sprawia, iż stają się aktualnie widzialne. Światło zatem nie jest jakąś jakością zmysłową, lecz raczej formą substancjalną, albo niematerjalną.

Lecz przeciwnem jest, ro mówi Damascen w ks. I de Fid. Orth., że światło jet pewną jakością.

Odpowiadam, iż niektórzy powiedzieli, że światło nie ma bytu naturalnego w powietrzu, jak barwa na ścianie, lecz tylko byt obrazu umysłowego*) jak podobieństwo barwy w powietrzu. — Lecz to być nie może dla dwóch przyczyn. Po pierwsze mianowicie, dlatego, że światło daje nazwę powietrzu, powietrze bowiem staje się aktualnie oświetlonem. Barwa zaś mu nie nadaje nazwy, nie mówi się bowiem o zabarwionem powietrzu. — Po drugie, ponieważ światło wywołuje skutki w naturze, gdyż przez promienie słońca ogrzewają się ciała. Obrazy umysłowe f) zaś nie są przyczyną przemian naturalnych.

Inni zaś powiedzieli, że światło jest formą substancjalną słońca. —Lecz to także wydaje się niemożliwem, dla dwóch przyczyn. Po pierwsze mianowicie dlatego, że żadna forma substancjalna nie podpada pod zmysły sama przez się; to bowiem czem coś jest, jest przedmiotem umysłu, jak powiedziano w III de Ani-ma. Światło zaś jest widzialne samo przez się. — Po drugie, dlatego, że jest niemożliwem, by to, co jest w jednem formą substancjalną, było w drugiem formą przypadłościową; gdyż jest własnością formy substancjalnej jako takiej, by stanowiła gatunek i dlatego zawsze i wszędzie forma substancjalna towarzyszy gatunkowi. Światło zaś nie jest formą substancjalną powietrza, inaczej bowiem rozkładałoby się przy znikaniu formy. Stąd nie może być formą substancjalną słońca.

Należy więc powiedzieć, że jak ciepło jest czyn-ną jakością,

*) intentionale.

t) Intentiones.

http://rcin.org.pl