page0202

196 PJTAOOREJCZTCY.

2. System pitagorejski.

Nowsi dziejopisarze nie wierzą, żeby Pitagoras posiadał jaki gotowy system filozoficzny i wolą za przykładem Arystotelesa mówić zawsze o n auc e Pitagorej czy kó w, która według nich nie wiele starszą jest od połowy V. stulecia; mistrzowi przydzielają tylko rolę polityczną i religijną. Jednakże są świadectwa bardzo poważne, jako Pitagoras był uczonym i szerzył jakąś wiedzę filozoficzną. Pominąwszy Herodota, który jakie 60 lat po jego śmierci bawił we Włoszech południowych (w r. 444 przy zakładaniu Thurii, niedaleko od zburzonego Sybaris), a nazywał go »nie najsłabszym z uczonych greckich* ('EXX^v<ov cu tw da3^,ev£7-'CfltTO) (Toęiori¹). IV. 95), pominąwszy Empedoklesa, żyjącego w tych samych czasach, który w wspaniałych wierszach chwali jego geniusz i naukę (o czem późnićj); mamy przecież Heraklita, prawie spół-czesnego, którego słowna ostre i niesprawiedliwe (zob. str. 123), jeżeli nie dowodzą, że pisał książki (jak rozumiał Diogenes), to w każdym razie, że pilnie je czytał 1 z nich przyswoił sobie szeroką wiedzę¹). Oczywiście, dzieła które widział Diogenes, były podrobione, tak samo jak te, które kupił król Juba za drogie pieniądze, ale trudno uwierzyć, żeby człowiek, który dużo czytał i dużo wykładał, nie robił notatek, nie spisywał głównych punktów teoryi matematycznćj i fizykalnćj, którą chciał przekazać adeptom. Ogólnych zasad etyki i polityki, mogli w krótkich zdaniach uczyć się na pamięć, ale wykładów systematycznych matematyki, nie można wyobrazić sobie bez figur, bez liczb, bez tekstów objaśniających. Dlatego uważam za niewątpliwe, że od początku w szkole pitago-mnićj nawet; — Filolaos zaś dawno przed śmiercią Sokratesa (r. 399) miał ustaloną sławę. Już Boeckh niegdyś podniósł tę trudność chronologiczną. O Time uszu z Locri to tylko wiemy, że piastował wysokie godności w mieście ojczystem, a był wielkim znawcą filozofii 1 astronomii. Prawdopodobnie Platon poznał go podczas swojćj pierwszćj podróży do Włoch. O celi u s z Lukanii jest dosyć bajeczną osobistością ; pierwszy Filon Żydowin o nim wzmiankę czyni. Gruntowną o tych i wielu innych Pitagorejczykach rozprawę (de Pythagora ejusjue discipulis et successoribusj napisał Muli ach w 2. tomie swoich Fragmcnta Philos, Graecor. gdzie także zebrał wszystko, co po nich zostało.

‘) Zob. Chaignet, Ipytłuigore et la philosophte pythagor. (Tom II. str. 166. i nast.) gdzie kwestya dzieł Pitagorasa obszernie wyłożona.

http://rcin.org.pl