page0208

20 6 PLATON.

syna, przywłaszczył sobie całe królestwo. Wtedy Eufreusz do miasta ojczystego Oreos na Euboei powrócił i długo stał na czele pa-tryotów sympatyzujących z Atenami, aż nareszcie w 342 r. przez przywódzcę partyi macedońskiej do wiezienia wtrącony, życie sobie odebrał, kilka lat po śmierci swego mistrza¹). Filip zaś od wstąpienia na tron, zdaje się, nietylko dla Aten, lecz i dla Platona, stale był nieżyczliwy, a tak przybyło mu nowe, smutne rozczarowanie, do upadku Diona w Syrakuzie ²).

Uczeni niemieccy stawiają niekiedy pytanie, ani potrzebne ani dyskretne: czy Platon był patryotą? Z dawniejszych Nie-buhr, nie zawsze sprawiedliwy w sądzeniu łudzi 1 wypadków, nazwał go lichym obywatelem³); a najnowszy biograf naszego filozofa, pomimo ciągłych pochwał i uwielbień, zarzuca mu nietylko zerwanie z dziejową, życiodajną przeszłością kraju i cierpkie a niesłuszne o demokracyi ojczystej i jój przy wódzcach sądy, lecz nadto ubolewa jeszcze, że zamiast Atenom, poświęcał najlepsze siły swoje Syrakuzie, otwartej Aten nieprzyjaciółce⁴). Przypuszcza nareszcie, że gdyby Platon nie był ciągle zrażał obywateli deklamacyami o niepowstrzymanym ich upadku, lecz raczej dźwigał ich, jak Demoste-nes i zachęcał; gdyby zwłaszcza w starości, z całą potęgą nauki i znaczenia swego, był zebrał na około siebie szlachetniejszych patryotów 1 wystąpił przeciw rosnącej wśród Greków zdradzie i ser-wilizmowi i przeciw złowrogim zamiarom Filipa, to niewątpliwie byłby usiłowaniom Demostcnesa i Likurga dodał siły nowej, sięgającej daleko po za Ateny! »Z takiego punktu widzenia, kończy autor, mógł Grek każdy, zwłaszcza Ateńczyk ganić wielkiego człowieka a przynajmniej słusznie ubolewać, że cnoty obywatelskiej, opartej na prawdziwej mądrości, przedstawianej teoretycznie w świetnie idealnych obrazach, nie chciał czynnie wykonywać w życiu i to w czasie, kiedy jeszcze można było to zrobić* ^B).

■) Porówń. Demosth. Philipp. III. p. 126 sq; Scliafer, Demosthenes etc. II. p. 15. Zob. także Piat. epist. IV.

²)    O Filipa ziem usposobieniu dla Platona zob. Alken. Deip. XI. p. 506 e. Diog. Laert. III. § 40 Porówn. Bernays, Phokion etc. p. 40.

³)    Kleine hislor. Sc kriften p 467

⁴)    Steinhart, Platom Lcben p. 246—248.

⁵)    Tamże p. 249—250.

http://rcin.org.pl