page0215

211

niono tego spostrzeżenia; dopiero prace dalsze Meyera i Men* delejewa w r, 1869 nadały temu spostrzeżeniu więcej podstaw doświadczalnych. Mendelejew ustawił wszystkie pierwiastki w system peryodyczny, z którego jasno się okazuje, że własności pierwiastków są funkcyami okresowemi ciężarów atomowych. Przy pomocy tego zestawienia Mendelejew^r zdołał przez wypełnienie teoretycznie luk w systemie oznaczyć ciężar atomowy pierwiastków wcale jeszcze nieznanych, a potwierdzeniem niespodziewanem tych spekulacyi było odkrycie pierwiastków: gallium w r. 1879 przez Lecoq de Boisbandran a, skandium przez Nilsona, w ślad za czem poszło odkrycie: Nor-vegium, Samarium, Thulium, Ytterbium; co więcej, Mendelejew wsparty na spostrzeżeniach, że niektóre pierwiastki nie nadają się z powodu ciężaru atomowego do miejsc, które im w systemie przypadają, zażądał rewizyi ciężarów atomowych pierwiastków: ceru, Yttru, uranu, a pomiary dokładniejsze tych ciężarów okazały trafność żądania Mendelejewa^x). Jednak pozycya względna potasu, argonu, a także telluru i jodu nie dała się pogodzić dotychczas ze zasadami układu peryodycznego Mendelejewa.

Jak się z przedstawienia rzeczy dotychczasowego okazuje, zapatrywania na rodzaj budowy związków chemicznych ulegały niejednokrotnie zmianom, ale pojęcie atomu jako najmniejszej, niepodzielnej cząstki pierwiastku danego, oraz pojęcie pierwiastka jako substancyi materyalnej, która się nie da rozłożyć na części różnorodne, utrzymywało się niemal jako dogmat w chemn aż do niedawna. Szereg faktów, w latach ostatnich zauważonych, sprawił, że i ten dogmat chwiać się poczyna coraz więcej.

§ 36. Jony. Promienie katodowe. Elektron.

Dawno przed Faradayem wiedziano, iż prąd elektryczny rozkłada wodę na jej składnik' chemiczne, na tlen i wodor; ale dopiero Faraday zajął się dokładnem badaniem przewo-

*) Por. L. Dressel Uber die Fortschritte in der chemischen Atom-lehre. V. Die periodisohen Reihen der Elemente — w czas. Natur- und Offenbarrung. 1883. Bd. 29 Heft I. 19—32; Heft III, 513-629, 705-716.

Dr. Hugo Bauer: Geschichte der Chemie. Bd II. Leipzig 1906, str. 46—106.

http://rcin.org.pl

14*