— 214 —
korzystną. Pożytecznego ruchu przysparzają też dziewczynie domowe zajęcia. »Dziewczyna miasto zajmować się jednostron-nemi, rozmarzającemi robótkami ręcznemi, niech się zajmie wielostronnemi sprawami gospodarstwa domowego, które usuwają marzenia i stratę każdej minuty przez nowe zadania i pytania«. (J. Paul.).
6) W kierunku intelektualnym trzeba czuwać nad fan-tazyą i chronić ją przez odpowiednie kształcenie rozumu przed fantastycznością, marzycielslwem. Przy wyborze przedmiotu uwzględniać szczególniej etyczną i praktyczną stronę.
c) Uczucia wymagają osobliwszego uwzględnienia; należy popierać estetyczne kształcenie i wpajać miłość do wszystkiego, co jest piękne, szlachetne i dobre, czego przyzwoitość i stanowisko wymagają; nie mniej też trzeba baczyć na sympatyczne uczucia, zapobiegać jednakowoż wszelkiemu sentymentalnemu usposobieniu.
d) Moralne wychowanie powinno szczególniej pielęgnować cnotę pokory, przyzwoitości, wstydliwości, zaparcia się, gospodarnego i oszczędnego zmysłu, zgodliwości i łagodności, grzeczności, usłużności i uprzejmości, natomiast zaś wykorzeniać z całą stanowczością próżność, gonienie za rozrywkami, łakotliwość, gadatliwość, powierzchowność. Dyscyplinę trzeba łagodnie ale konsekwentnie podtrzymywać.
e) Szczególniej osobliwszego znaczenia jest dla dziewczyny religijne wykształcenie. Religijność jest matką wszystkich wyżej naprowadzonych cnót i dodaje im wszystkim wdzięku i powabu. »Niewiasta bez religii jest czemś daleko wstrętniejszem i nienaturalniejszem jak niereligijny mężczyzna. Jeżeli się odbierze niewieście religijność, to tern samem odebrało się jej moralność, co wprawdzie także i mężczyzn dotyczy, jednakowoż nie w tak wysokim stopniu i nie z tak zgubnymi skutkami*. Jest przeto rzeczą bardzo wielkiej wagi, ażeby dziewczyna wzrastała w moralnie czystej i głęboko religijnej atmosferze. Religijność utwierdza ją w dobrem i czyni niewzruszoną na pokusy świata. Ona sama użycza jej owego silnego i nieugiętego męstwa, jakie jej jest tak potrzebnem w późniejszem życiu, ażeby zdobyć się na tyle ofiar, jakich wymagać będzie jej stanowisko w rodzinie, przy łożu chorego, w kole gromadki sierćrt, które ma wychować, w szkole i t. p.