220 -
jest u dzieci popęd naśladowania; cieleśnie i duchowo chcą się one siać tein, czem są rodzice i starsze rodzeństwo. -Religijne i moralne uczucia i popędy okazują się w czarującej świeżości i żywości. Dziecko kocha Pana Boga w swój własny dziecięcy sposób, pragnie mu swojem zachowaniem się i swo-jemi modlitwami sprawić radość. W dość krótkim czasie potrafi już rozróżnić co jest dobrem, a co złem i często groźnie występuje przeciw tym, którzy chcą źle robić. (^Powiem ojcu, matce* i »Ty obrażasz Pana Boga*). Przez to też stała się czynną rozsądna, moralna wola! Już teraz okazują się także, a nawet często w dość wyraźny sposób zdolności i skłonności dzieci, dobre i złe strony temperamentów, główne zarysy późniejszego charakteru i umysłu. Czem dzieci mają być później, tein w głównym zarysie stają się po największej części już w pierwszych sześciu latach. To nam pokazuje niezmierną ważność wieku dziecięcego dla całego późniejszego życia, ale leż i wielką odpowiedzialność wychowawców w tym czasie. Winni są dzieciom ze względu na nie same i ludzkie społeczeństwo, oraz ze względu na Boga największą czujność i najstaranniejsze kierownictwo. Wszystkie cielesne i duchowe siły znajdują się w raźnym rozroście i dążą do wszechstronnego rozwoju. Szczęśliwe jest dziecko, jeżeli jego wychowawcy na wszystkich stopniach jego rozwoju umieją przestrzegać i konsekwentnie zastosować właściwe w rozmaitych rozdziałach fizycznego i psychicznego wychowania już omówione zasady. Jak młode drzewko pod staranną opieką ogrodnika ku uciesze wszystkich, którzy na nie patrzą, wzrasta i pięknie ułożoną koronę swoją rozwija, wkrótce też pierwszem kwieciem i owocami pokrywa wdzięcznie trudy i troski około niego podjęte, tak też rozwija się dziecko cieleśnie i duchowo w harmonijny sposób pod sumienną opieką rodziców i wychowawców i rozwesela całe otoczenie swojem zachowaniem się i uprawnia do najpiękniejszych nadziei na przyszłość,
b) Wiek chłopięcy i dziewczęcy.
Przez omówione czynności dziecka w latach dziecięcych dojrzewa ono na chłopca lub dziewczynę i rozwija się cieleśnie i duchowo coraz silniej, tak że staje się zdatnem do poświe-