99 f
Dodatek
Dotąd naprowadzone uwagi mają po większej części na oku cieleśnie i duchowo zdrowo dzieci. Nauczyciel znajduje się też czasem w takiem położeniu, iż musi wychowywać dzieci, które cieleśnie albo duchowo nie są normalnie rozwinięte. Na każdy wypadek jest dobrą rzeczą, jeżeli t w tym kierunku znane mu są najważniejsze zasady wychowawcze. Zawsze jednakowoż koniecznem jesl, jeżeli musi takie dzieci wychowywać, ażeby nawiązał stosunki z biegłymi pod tym względem i fachowymi nauczycielami celem zadośćuczynienia wszechstronnie swemu ciężkiemu i ważnemu zadaniu. Podajemy przeto w tym ustępie tylko najważniejsze zasady wychowania ślepych, głuchych, na umyśle upośledzonych i zaniedbanych dzieci.
1. Wychowanie ślepych. Przez ślepych rozumiemy tu ślepo urodzonych i takich, którzy w pierwszych latach dziecięcych oślepli, a zatem pierwej nim mogli odebrać należyte wyobrażenia o świetle i kolorze.
Ślepemu niedostaje najważniejszego zmysłu do wytwarzania wyobrażeń, t. j. oka. Wychowanie musi się starać uzupełnić, ten brak o de to tylko jest możliwem, działaniem innych zmysłów. Tu już sama natura jest pomocną, gdyż u ślepych okazują się inne zmysły bardzo wydoskonalone, osobliwie słuch i dotykanie. Tę okoliczność powinno wychowanie jak najlepiej wyzyskać. Jeszcze inna okoliczność przynosi wychowawcy wielkie korzyści. Przez swoje odcięcie od świata zewnętrznego jest ślepy mniej narażonym na roztargnienie, jego czynności umysłowe mogą się intenzywniej rozwinąć, wola jest silniejszą i wytrwalszą, uczucie głębszem i serdeczniejszem. Znajdujemy przeto między ślepymi tęgich myślicieli, znakomitych nauczycieli i muzyków. Dla religijnych prawd i łask ma ślepy otwarte serce, są one dlań niebieskiem światłem w jego wewnętrznem życiu, które go oświeca i pociesza, chroni przed niemoralnością i podtrzymuje go w wielu
15