page0254

250

formy bytowania. Zatem materya jest podścieliskiem wspólnem wszystkich ciał.

Lecz jeżeli materya posiada możność (8óva|uv), iżby pod wpływem odpowiednich przyczyn sprawczych przyjmowała najrozmaitsze formy bytowania substancyalnego, to nie może ona być z góry, czyli z natury swojej zdeterminowana do tego, aby wyłącznie jedną formę bytowania posiadała; trzeba więc pomyśleć ją sobie jako pozbawione wszelkich form szczegółowych bytowania podścielisko (u7tox£Ć[i£vov) wspólne wszystkich ciał. To właśnie wyrażają dwie definicye materyi, pochodzące od Arystotelesa: jedna w formie ujemnej, druga w dodatniej. Pierwsza brzmi: Xeyto 5’5)^v ^ xa{Ka6xr;v |ir;XE v. |it}xe izoaby ^rjx£ dXXo |xr^0£v Xey£xa: olz, wp'.<rcoa to ov.« ^]) Druga zaś głosi: »X£y(o ydp uXr_tv to 7ipu)xov 6tox£Ł(j.£Vov £xdox(o, ec o5 ytyv£xaó xc EVU7tdp)(ovxoę prj xaxd cru|xjil£pryxÓ5«²); wreszcie wyjaśniając dokładnie swą myśl, Stagiryta powiada: »r) §’ÓTrox£ip£V7] ^uatę E7uax7jX7] xax’ava-Xoyćav yap izpbę av5piavxa yaXxóę 7) tzpbę, xXćvtjv £óXov 3) 7ip6; xwv dcXXcov xo xa)v £yóvxo)V popcpr^ rj uX7j xac xo apopcpov e^ei 7\:pcv Xa^£cv xijV pop^r^, o’jxa); auxr^ Tifoę, ouaćav sysc xa: to xó6e xt xa: xó 5v« ⁸). Znamienne są słowa: u7iox£C[iiv7] cpuaię smoT^rrj xax’avaXoytav —-bo one najlepiej pokazują, że materyi, o którą szło Arystotelesowi, i która według jego wyrażenia ma być wcjtce; pr^p ⁴) dla ciał konkretnie bytujących, nie można utożsamiać z żadną ma-teryą, która już posiada ściśle określoną formę bytowania, tylko, iż to ma być materya, w myśli pozbawiona wszelkich form szczegółowych. Do pojęcia takiej materyi dojść można przez analogię z rzeczami, które mają być zrobione z pewnej materyi oznaczonej. Jak dla posągu jest spiż owem podścieliskiem, z którego ma powstać posąg, a dla ławki drzewo jakiekolwiek, tak dla wszystkich rzeczy materyalnych, dla wszystkiego, co może być nazwane jakiemś: xó5s xt lub ouata, będzie materya, pomyślana jako bezjakościowa, owem u7i:oxEijj.£vov, ££ ou £vu7ido-ywToę, yŁyv£xać xi. Słusznie więc, wobec takiego założenia, otrzymała owa materya bezjakościowa, o ile ją myśl pojmuje jako

‘) Metaph. Z 3. 1029 a 20. *) Phys. I. 9. 292 a 31 ^s) Phys, 1. 7. 191 a 7.

*) Phys. I. 9. 192 a 13.

http://rcin.org.pl