page0258

252 ELEACI.

drugi za materyą, która wypełnia przestrzeń czyli niebyt¹). Niedawno także Baeumker usiłował dowieść, że Parmenides jest realistą, przyjmującym materyalny świat kulisty, że Zenon takie materyalistyczne pojęcie bytu jeszcze bardzićj uzasadnił, Me-lissos dopiero niecielesnem zrobił a Gorgiasz zniweczył, podawszy wszelaki byt, cielesny czy niecielesny, w zupełną wątpliwość²). Podobne obniżanie wartości filozoficznćj Parmenidesa nie jest nowem, skoro już Ravaisson powiedział o jego Bogu, że jest tylko światem rozciągłym, choć niepodzielnym, mającym kształt kuli nieruchomćj. ^Myślenie (dodaje on) w oczach tych rzekomych idealistów czy spirytualistów, nie jest oddzielonem ani różnem od czucia* ³). Ale wyżćj przytoczone ustępy z pierwszćj części poematu obracają w niwecz podobne przypuszczenie, polegające jedynie na obrazie kuli 1 kilku źle zrozumianych wyrażeniach. Kto powiedział, że byt i myślenie jedno są, a wrażenia zmysłowe pozbawione prawdy, ten nie mógł materyi rozciągłej uważać za byt jedyny, prawdziwy. Byłaby to zadziwiająca w tak potężnym myślicielu naiwność.

Zważmy najprzód, że Parmenides nigdzie nie mówi o materyi, mówi tylko o bycie (xb eóv); ani tego nie nazywa rozciągłym, lecz tylko raz jeden do kuli przyrównywa, którćj środek zarówno odległy od każdego punktu powierzchni. Już Symplicyusz objaśnił, że to obraz poetyczny, nic więcćj ⁴). Rzeczywiście wykładając metafizykę w szacie poetycznćj, bez wyrobionćj terminologii, mu siał walczyć z trudnościami niezwykłemi. Przeczuwając jednak, że może kiedyś być źle zrozumianym, powiedział, że byt jest niepodzielnym (a$ui'psTov) i że jest tern samem co myślenie, czyli podmiotem i przedmiotem swojćj własnej myśli (xambv 3’ eaxi voeiv xe xal o5v£/.£v stxi vÓTjp.a). Symplicyusz, który nie tylko dobrze komentował Arystotelesa, lecz sam był niezłym filozofem, zwraca

*) Pour rhistoire etc. str. 221 : »Byt parmenidesowy to substaneya rozciągła, podpadająca pod zmysły, to materya Kartezyusza; niebyt to przestrzeń czysta, próżnia bezwzględna, rozciągłość zmysłami nieujęta*.

²)    W rozprawie: Die Einheit des parmenideischen Seienden (Jahrb. fur class. Philoł. 1886, str 541 — 561). Zob. także krytykę przeciwną Dielsa w Archiv fur Gesch. der Philos. Tom L str. 243 i nast.

³)    Essai sur la Mitaphysique (t Ar istotę. Tom II. str. 3.

⁴)    In Arist. Phys. I. 3. (p. 146 ed. Diels).

http://rcin.org.pl