page0474

472 PLATON.

ogólnym przyznawał Sokrates rzeczywistość przedmiotową tylko w jednostkach, n. p. sprawiedliwości w ludziach sprawiedliwych; Platon zaś obdarzał je bytem jakimś udzielnym poza jednostkami. Pominąwszy tę różnicę tak Sokrates, jak Platon, jak zresztą sam Arystoteles, rozumieli przez pojęcie objektywne, ogólne, to, co jednem jest w wielu rzeczach (sv bu tto/Aow) ') jak Arystoteles, a jak Platon mówi: co jest tern samem jednem we wszystkich²), lub co wszystkim jest wspólne³) Wspólnem zaś jest to, co sprawia, że pewna ilość przedmiotów należy do tej samej klasy, do tego samego rodzaju, do tej samej grupy, czy to będzie jeden przymiot n. p. białość, szybkość, dobroć, czy jedna natura, złożona z wielu przymiotów i czynników, n. p. roślina, zwierze, człowiek⁴).

Możnaby więcej takich miejsc przytoczyć, gdyby zachodziła potrzeba obszerniejszego dowodzenia, że Platon nie przyjmował pojęć ogólnych, którymby nie odpowiadała jakaś idea; że nie znał żadnych abstrakcyi, pozbawionych rzeczywistości po za umysłem ludzkim. Utrzymywali to Stein hart, Jackson i kilku innych, ale zdanie takie sprzeciwia się świadectwu Arystotelesa i własnym słowom Platona. Oczywiście odróżnia filozof pojęcie w ludzkim umyśle (vÓ7]ya) od przedmiotu, do którego się odnosi⁵), zatem pojęcie logiczne sprawiedliwości od idei ontologicznej sprawiedliwości, objawiającej się w czynach, a mającej prócz tego swój byt udzielny, ale równocześnie widzi w tern brak filozoficznej dojrzałości, gdy kto jednym pojęciom przypisuje związek z ideami, a innym go odmawia ⁶). Dla niego każde pojęcie, najwyższe i najniższe, najbardziej oderwane i najmniej rzeczywiste, odnosi się zawsze do jakiejś idei

^ł) Ibidem I 9 p. 990 b.

^!) Parm, p. 132 c: Sv 5v to auTO liii roćatv lub, jak w Symp. p. 210 b: TaUTOV bzl KOLII.

³)    T h e a e t.    p. 185 b: to xoiv<5v; p.    185 c. t6 t’ ^7c\ roćot    xotvóv.

⁴)    Gorg. p.    497 e: >Czyź dobrych    nie nazywasz dobrymi    dla    obecności do

brych przymiotów, tak jak pięknymi nazywasz tych, w których przebywa piękność ?« Prolag. p. 351: »Czyi nie nazywasz tych rzeczy przyjemnemi, które mają udział w przyjemności, lub    ją sprawiają?* Meno    p. 72 b: »Pszczołv, o    de    są pszczołami,

nie    różnią sie jedna    od drugiej*; p. 72 c:    »Chociaź wiele jest cnót    1 wielorakich,

wszystkie mają kształt jeden, dla którego są cnotami i t. d.« — Cały ustęp bardzo pouczający.

⁶) Zob. Parmen. p. 132 b; Symp. p. 211 a.

⁶) Parm. p. 132 b.

http://rcin.org.pl