scandjvutmp1b601

398

dniowych ludzi łagodnerai, slabemi i delikatneml. Uważano także, źe używanie mięsa i tłustości nadaje skórze ciała ciemniejszą cerę; ciemniejsze kolory, aniżeli nadać je mogą pokarmy roślinne. Nadużycie gorzałki i w ogólności spirytusowych napojów wstrzymuje wzrost ciała, kurczy włókna, zmniejsza płodność i przyspiesza starość.

ARTYKUŁ III.

Wyradzanie się i właściwe człowiekowi choroby• Gdybyśmy żyli w stanie natury, nie sprzeciwiając się nigdy instynktowi, który czuwa nad naszćm zachowaniem, bylibyśmy trzeźwi, umiarkowani i prawie zawsze zdrowi; zwierzęta bowiem co lepiej od nas słuchają wrodzonego natchnienia, albo rzadko kiedy bywają chore, albo same się leczą. Nasz ucywilizowany sposób życia jest niezdrowy, udzielamy naszę niedolą, nasze dolegliwości gatunkom zwierząt, któreśmy naszym domom przyswoili.

Zdaje się nam, że temperamenty czyli osobiste różnice wynikające ze stanu towarzyskiego, są skutkiem rozmaitego położenia, zwyczajów, sposobu żywienia się i cywilizacji. Rośliny w swym dzikim stanie, wystawione będąc zawsze na jednakowe wpływy powszechne, nie doznają żadnych względem siebie różnic. Podobnież dzicy, a pr zynajmnićj bliscy naturalnego stanu ludzie, jak mówią, prawie wszyscy są do siebie podobni, nawet równi wzrostem; żyjąc wszyscy jednakowo, równi sobie tak w dobrem jako i w złćm, a tak utrzymując się wszyscy na jednę stopę, są wszyscy do siebie podobni: więcej jest ludzi równo mocnych w rzeczach pospolitych, mniój pod hierarchiją monarchiczną, gdyż jedni są podlegli, ubodzy, biedni, a drudzy niezawiśli i dostatni.

Podobnież dzieci i starcy nie mają szczególnych temperamentów, ale pozostają przy takich jakie im wiek przeznacza.

Człowiek sam, więcej nad zwierzęta, doświadcza prawie wszystkich chorób wysypkowych, jakiemi są zaraza, ospa, odra, szkarlatyna, wysypka, petucie; podlega płynieniu krwi z nosa, z żywota, hemoroidom, i t. d. Wielkości swego nerwowego układu winien niezliczone powstające z niego dolegliwości, jako to hypokondryją, hysteryją, draźliwość mózgu czyli pomięszanie zmysłów, głupotę,