tpn 1 22485301

240 geografia fizyczna ziem polskich

i NE pod wpływem kształtowania się typu klimatu kontynentalnego chłodnego maleje udział ról w gubernii Siedleckiej, Łomżyńskiej i Suwalskiej do 50°/₀> na porzeczach Niemna do 40%, ale obszary trawiaste równoważą się i tu z obszarami leśnymi. Ogólna zasada dla tej dziedziny: Ogromna przewaga ról, obszar lasów = obszarom łąk i pastwisk.

Na płytach pojeziernych w dziedzinie III musimy zaznaczyć przeciwieństwo płyt południowych, pomorskich i pruskich, od płyt wschodnich i północnych, litewskich, żmudzkich i infllanckich. Na płytach południowych, zapewne więcej pod wpływem woli, będącej przejawem kultury, jest udział ról bardzo znaczny i wynosi około 60%, na pojezierzach wschodnich i północnych las osięga przewagę, udział ról maleje i jest równy obszarom trawiastym.

Dziedzina płyt źródłowych o klimacie kontynentalnym, chłodnym, obejmuje też z powodu stosunków gleby i nawodnienia prawie całe Polesie. W całej tej dziedzinie jest udział ról w porównaniu do łąk i lasów najmniejszy; lasy przeważają w części południowej, łąki w części północnej na źródłowiskach Dniepru, Dźwiny i Wołgi.

Na S od Polesia wraz ze zmianą klimatu występuje w stepowej V dziedzinie także -bardzo korzystna zmiana gleby. Po prawym brzegu Dniepru na S od 50° równoleżnika, po lewym niemal począwszy od osi doliny Desny panują bogate gleby próchnicowe na podkładzie glin nawianych, typowy »czarnoziem«. Gleba wespół z klimatem powoduje ogromny przewrót w sposobie użycia ziemi. Udział ról osięga tu swoje Maximum w wysokości 65—80%, las zajmuje w części zachodniej jeszcze koło 15%, schodzi zaś ku E do 5%; łąki mają tu jeszcze mniejsze znaczenie. Jest godne uwagi, że ten typ użycia ziemi poczyna się zgodnie z wyprowadzoną granicą klimatyczną dopiero na E od powiatu brzeźańskiego. Na W od rzeki Lipy, aby wymienić tylko graniczne powiaty, najbliższe typowi podolskiemu, panuje już stosunek użycia ziemi, właściwy dziedzinie wielkich dolin. Poniżej zestawiam udział ziemi w powiatach odgraniczonych Złotą Lipą średnio z powiatów W: Rohatyn, Przemyślany, Bobrka; E: Brzeżany, P’odhajce, Buczacz.

	Role	Łąki i pastwiska	Lasy
W	54%	19%	23%
E	68%	12%	17%

§ 4. Ścieranie się wpływów kulturalnych z wpływami klimatu.

Charakterystyczny typ używania ziemi w dziedzinie V, stepowej, jest w wysokim stopniu aktem woli człowieka, jest objawem pochodu