tpn 1 22480301

286 GEOGRAFIA FIZYCZNA ZIEM POLSKICH

pruskim już się świetnie rozwijają w austryackim są projektowane, a w rosyjskim zaś podobnie jak regulacye długo jeszcze czekać będą odpowiedniej opieki. Niskie przełęcze (§ 19—23) ułatwiają,- długotrwała pokrywa lodowa (§ 44) i brak wody w lecie (§ 40) utrudniają budowę i utrzymanie dróg wodnych; mimo to Polska nizinna przedstawia się jako bardzo korzystny teren dla budowy dróg wodnych (§ 25).

§ 58. Woda do picia, nawodnienie. Rzeki polskie na niżu służą czasami jako źródło wody do picia (§ 9, 12), która jednakże musi być wprzód przefiltrowana (Warszawa). W innych okolicach, jak na Ukrainie i nad morzem Czarnem wody rzecznej używa się do nawodnienia rozległych obszarów podczas posuchy letniej.

§ 59. Siła wodna. Ostatecznie wielką przyszłość mają płynące wody Polski jako źródło energii elektrycznej: energia elektryczna tern przewyższa siłę parową, że można ją przenieść na znaczne odległości i rozdrobić na mniejsze ilości; stąd ma ona doniosłe znaczenie przedew szystkiem dla przemysłu drobnego. Nadto jest tańsza od siły paro w'ej. Ponieważ siła wodna zależy od spadku i masy w⁷ody, więc przedewszystkiem należy ją zużytkować w górach karpackich i na Pojezierzu bałtyckiem; w obydwóch krainach już czynią się kroki ku temu. W ielką trudność przedstawia jedynie bardzo zmienny wo-dostan (§ 40) rzek polskich, ale technika nowmczesna przezwycięży też i tę wadę.

IV. Jeziora ziem polskich.

§ 60. Rozmieszczenie i różnorodność jezior polskich. Polska jest krajem w jeziora bardzo bogatym; mimo to absolutnie biorąc, tylko mała część obszaru Polski jest zajętą przez wody stojące; w miejscach, gdzie powierzchnia odznacza się wklęsłościami zewsząd zamkniętemu, zbiera się woda w jeziora. Tworzą one na ziemiach polskich trzy grupy: jedna zdobi wyższe grzbiety i szczyty karpackie; druga składa się z niezliczonych jezior, rozrzuconych gęsto po »Pojezierzu Bałtyckierm. Między temi dwoma grupami i krainami zajmuje pośrednie stanowisko grupa jezior błotnych lub stawów, które znajdują się, choć w niewielkiej liczbie, na niżu Polski, w obrębie wielkich dolin dyluwialnych (§ 23). Wanienki jeziorne na obszarach ziem polskich powstały przeważnie przez działanie lodowców w epokach

¹ Oprócz wymienionych już powyżej kanałów (§ 21, 23) wspominam o kanałach na Pojezierzu (system kanału Mazurskiego [1371 km], k. Oberlandzkiego [140 5 km]), nad wybrzeżem między zalewami (k. króla Wilhelma, rów Fryderyka Wkgo) i o kanałach podmorskich u ujścia Odry (Kaiserfahrt) i Pregoły (kanał morski królewiecki).