tpn w alpach i za alpami7901

219

tokarzu modeńskiego księgozbioru. W końcu hrabia rzymski, Manano Alberti, ogłosił w Luce, w 1837 roku peryodyczne in-folio z rycinami dzieło, pod tytułem: Manoscriti inediti di Tor-qualo Tasso, .ed altri pregevoli documenti Lecz gdy po szóstym poszycie zaczęto cień powątpiewania na autentyczność tych pre-gewli documenti (szacownych dokumentów) rzucać, wydawca mimo licznych prenumeratorów zamilkł. Inny się zato znalazł, który, jakby dalszy ciąg prowadząc lukańskiego wydania, w Neapolu swe wytłacza. W niem wrócono po części do zdania Ro-siniego i w ielu innych, iż Tasso w miłości życie pędził, ale dano jćj bezwstydną rozciągłość. Kie jedne bowiem, ale aż trzy przypisują tam mu Leonory, i jakby jakiegoś Łovelasa go przedstawić usiłują; całe zaś dzieło rozwiązłem okraszono rycinami, i mało tćż ma czytelników, mnićj jeszcze sławy.

Odrzuciwszy z uwagą wszystko co stronnictwem trąci w dzie-łath, życie i pisma Torquata rozbierających (*), a najprzód te swawolną teraz mu przypisywaną rozwiązłość, tak"mało do niego podobną, zdaje się iż charakter poety od najmłodszych lat do exaltacyi skłonny, następnie przymusem dworskiego życia, złośliwością dworzan, późnićj upokorzeniem, nędzą i rozlicznemi dręczony przeciwnościami, doprowadził go do rodzaju umysłowej choroby, jakiej w późniejszych czasach Rousseau we Francyi, a w Anglii Cowper doli nam przykłady.

Zrodziwszy się w poło wio XVI w_?eku (w 1544 r.), w epoce największej dokadencyi swój ojczyzny, rzucony w świat sromotnem nacechowany zepsuciem, wzniosła jego dusza nigdzie współczucia znaleźć nie mogła! Myśl, jego, zdania I uczucia wszędzie odpychane, same wkoło siebie krążąc, zrodziły w końcu tg nienawiść, te wyrzekania za obłąkanie uważane, a które, być może, bardzo sie doń zbliżało. Na domiar boleści, ukochany swój poemat, nieśmiertelną Jerozolimy Wyzwoloną, gdzie swe niezrozumiane uczucia wieszczym wytłumaczył głosem, gdzie najpiękniejszy przedmiot, najpiękniejszemi opiewał tony, w niwecz obreco-

(') Quinquenc —Mdnso —Serassi i Znęcało najobszerniej, lecz nieza' wsze bezstronnie o fassie pisali.