WA308�7 II5947 NAUKA O LUDACH108 I

cych do szczepu Berberów ^]). Nawet pomiędzy pokoleniem Monbut-tu nad rzeką, Uelłe, widział Georg Schweinfurth siwych jasnowłosych Murzynów zadziwiająco często ²). Pomiędzy żołnierzami Zjednoczonych Stanów w ostatniej domowej wojnie, naliczono z Hiszpanów i Portugalczyków 5%, ze Skandynawów nawet 51% z włosem jasnym, czerwonym i w ogóle mniej ciemnym ³). Włos ten zdarza się tu i owdzie pomiędzy Ormianami, syryjskie mi Semitami i Plebraj czy kami, oraz u mieszańców Europejczyków z krajowcami Pe-ruwii nad Moyobamba ⁴). Chociaż więc barwy włosów przy opisie ludów zupełnie pomijać nie możemy, to jednak nie należy ona z pewnością do stalszych znamion człowieka.

Ważniejszym o wiele jest kształt włosa. I tutaj nie mamy zupełnie ścisłych granic, a jednak można niekiedy za jego pomocą sąsiednie ludy łatwiej od siebie odróżnić. U krajowców Ameryki znajdujemy bez wyjątku włos prosty, gruby, a wieńcem swych włosuw odróżnia się Papuańczyk z Nowej Gwinei od Australczyka, którego włos wprawdzie się kręci, lecz nigdzie krzaczkowato się nie skupia. Zarost włosów da się określić jako prosty czyli sztywny, kędzierzawy, zwijający się w nadobne pukle, kręty i krzaczkowaty. Przyczyny kręcenia się włosu są rozmaite. Sama wielkość średnicy wlosu stanowi już taką przyczynę, gdyż czym włos cieńszy, tym łatwiej się kręci. Żaden włos ludzki nie dosięga cienkośei wełny owczej; prawdziwa zwierzęca wełna nie napotyka się tćż nigdzie u człowieka. Ważniejszą jest jeszcze dla nas postać poprzecznego przecięcia włosu, będącego czasami krągłem, czasami eliptycznie spłaszczonem, tak, że włos przechodzi wszystkie kształty, od wałkowatego do obustronnie wypukło tasiemkowatego. A chociaż u pojedynczych jednostek danego plemienia te stosunki są nader odmienne, to zdawało się jednak takiemu Anthropologowi jak P r u n e r B e y, że w cyfrach średnich uzyska użyteczny środek do podziału ludzkiego rodu na plemiona. Jeżeli się wielką średnicę na przecięciu poprzecznem włosa postawi = 100, to zmniejszenie się cyfry przedstawiającej mniejszą średnicę

*) P e s c )i e 1, Zeitaker der Entdeckuegen, sir. 54.

³) Zeksth. f. Ethnolugie. Berlin 1873. T. V, sir. 15.

³) Gould, Investigations in military aud anthropological statistics, str. 193.

⁴) Według R a y m o n d ’ a Geografia del Peru w Globus T. XXI, Nr. 19, 1872, str. 300.

http://rcin.org.pl