WA308�7 II5947 NAUKA O LUDACH597 I

581

do mieszkania, ani co do uoioru łub ozdób od innej braci pokolenia się nie różni, jako samowładzea występuje on już z pewną wystawno-ścią. wyniosłością i przepychem, mamiącym oczy. Mieszkanie jego wraz z rodzin? i służbą jest obszerne i rozległe, a odzieży i ozdób takich, jak on nosi, nikomu innemu nosić nie wolno. Przepych i wy-stawność, będącą w takich razach w użyciu, opędza on środkiem bardzo prostym i przez władze/)w ludów, na nizkim stopniu kultury będących, zwykle używanym, t. j. przez zmonopolizowanie w swym ręku całego ruchu hurtewnego przekupił. On jest w swym kraju albo jedynym, albo też najznaczniejszym hurtownikiem i maklerem, z którym wszyscy obcy w związki wejść muszą.

W innych despotycznych krajach, mianowicie środkowej Afryki, oraz w Dahomeyu, stanowi kupczenie niewolnikami, prowadzone systematycznie przez polowania na niewolnika, najgłówniejsze źródło dochodu władzcy. Dahomey, wzór państwa wojskowego w Afryce, może być również uważany za wzór despotycznego układu państwowego w krajach Murzyńskich Król Dahomeyu jest nieograniczonym władzcą w najpełniejszem znaczeniu tego słowa. On jest właścicielem całej ziemi i całego ludu, życie każdego poddanego jest na każde skinienie na j°go roztezy i każdej chwili wolno mu życie, mienie i rodzinę każdego na swą korzyść zabrać Jak podróżnicy opisują, to nawet córki swych poddanych wydaje za mąż a okup za nie wpływa do kas królewskich. Prócz tych dochodów, nie mało znacznych przypada na króla jeszcze i wielka część spadku po zmarłych poddanych i urzędnikach, gdyż on, .jako pan najwyższy i „ojciec” ludu jest zarazem i głównym jego spadkobiercą. Lecz takie dochody są mu niezbędnie potrzebne, jeżeli chce zaspokoić całą ćmę swych najemników i swego męzkiego i żeńskiego żołdactwa, oraz lud podczas świetnych uroczystości, które wypiawitć musi. gdyż bez zuacznyeh podarunków i styp nie ma tutaj znaczenia i powagi Pomimo to wszystko patryar-chalne podstawy całego rządu dają się jednak dopatrzeć w niektórych urządzeniach. Mianowicie zaś w^T tera, że król zmuszony jest rządzić zgodnie ze zwyczajami i podaniami ludu i znosić przy swym boku dwóch najwyższych i nadzór nad jego postępowaniem mających urzędników. Temi urzędnikami są ,,najwyższy kat‘^!, przedstawiciel zarządu wewnętrznego i sprawiedliwości, i nadzorca najwyższy kupieckiego ruchu, jako przedstawiciel spraw zewnętrznych. Ci dw⁷aj najwyżsi urzędnicy państwa są zarazem opiekunami i wychowawcami małoletniego syna króla, a jak długo królem nie zostanie obwołany, jego współpanującemi i właściwemi rządzcami. Ponieważ król przedsta-

http://rćin org.pl