WA308�7 II5947 NAUKA O LUDACH231 I

215

trudny do zbadania, gdyż niedbali mieszkańcy nie troszczą się wiele

0 oznaczenie swego wieku przez dokładne obliczenie czasu. TJ Hot-tentotów widział Kolbe ^l) matki mające lat 13. Australczycy wydają swe córki za mąż w 12 roku życia a nawet wcześnićj²). Należałoby jednak ściślej oznaczyć, czy to, co w naszych oczach ma pozór wesela, nie jest tylko uroczystem zaręczeniem, po którśm dopiero późnićj ślub właściwy następuje ³).

Przytoczone dotąd objawy, po większej części już i gdzieindziśj ogłoszone, nie zadziwią nikogo, obeznanego ze stanem rzeczy. Podobnież i to nie będzie dla nich nowiną, że również i ludy podbiegunowe niekiedy wcześnie do dojrzałości dochodzą. Dotąd spostrzegano to głównie u Eskimosów, lecz Adolf Ermann zwrócił ponownie na to uwagę, że na wyspie aleutijskiej: Atcha, chłopak, skoro tylko bajdarą należycie kierować, a dziewczyna dobrze szyć umie, choćby nawet 10 lat wieku mieli, związki małżeńskie zawierają ⁴). Fizjologia nie wyjaśniła nam dotąd, dla czego z przybliżeniem się do równika, jako też

1 do bieguna, okres niedojrzałości płciowej się zmniejsza. Szerokość jeograficzna miejsca zamieszkania nie ma prawdopodobnie na to żadnego wpływu; zdaje się że prędzej możnaby tutaj pomyśleć o związku z ubarwieniem skóry, gdyż i u wielu innych ludów północno-amerykań-skich wychodzą dziewczęta za mąż w 14, 12 a nawet już w 11 roku życia ⁵). Inaczej zachowują się w tej mierze na południu Patagończy cy, którzy dopiero w 16 r. życia takie związki zawierają ⁶).

Tam gdzie wrodzony popęd wcześnie się odzywa, wiednieją też i wcześniej cielesne wdzięki, a płodność gaśnie już w 30 a nawet w 25 roku życia. Tacyt wypowiada z pewnością z doświadczenia wziętą uwagę, przypisując długi okres młodości u dawnych Germanów późnemu ich za wieraniu ślubów małżeńskich ⁷). Gdzie więc zwyczaj lub przepisy późniejszego zawierania związków małżeńskich wymagają, tam musimy wyższy postęp w samokarności ludu uznać. W starożytnój

¹) Yorgebirge der guten Hoffnung, str. 424.

²) Eyre. Central Australia. T. II, str. 319.

³) Co do wieku zawarcia ślubów małżeńskich zob. pracę wyczerpującą przez D-r. PJoss w Jahresber. des Leipz. Yereins f. Erdkunde 1872.

⁴) Zfcitsckrift filr Etlinologie. Berlin 1871. Zesz. 3, str. 162.

⁵) Catlin. Die. Indianer Ńordamerikas. Rozd. 17, str. 89.

⁶) hlusters. Unter den Patagoniern. Jena 1873, str. 190.

⁷) Sera juyenum Yenus, eoąue inexhausta pubertas, nec yirgines festinantur, Germ cap. 20.

http://rcin.org.pl