WA308�7 II5947 NAUKA O LUDACH152 I

136

i brzegów południowo-amerykańskiego lądu. Dwa kawałki drzewa związuje się razem i wkłada się pomiędzy nie koniec grubego pręta, który w ruch wirowy wprawiony, w końcu się zapala *). Domyślono się jednak wkrótce, że na podstawkę wystarcza jeden kawałek drzewa, jeżeli się w nim dołek wywierci, do którego koniec owego pręta włożyć się da. To narzędzie, jeden z najdawniejszych wynalazków naszego rodu, można znaleźć we wszystkich częściach świata. Spotykamy go na znanych obrazach starożytnych Mexykańczyków ²), i jest obecnie jeszcze w użyciu u Indyjan w Gruayanie ³), u Botokudów w Brazylii⁴), u Buszmanów ⁵), Kafirów ⁶) i Hottentotów w Afryce, u Yeddasów na wyspie Ceylon ⁷) i u mieszkańców Australii ⁸). Nie należy sobie jednak wyobrażać, że taki sposób wzniecania ognia jest bardzo łatwym. Sprowadza on bowiem tak prędkie znużenie, że u Botokudów nad rzeką Belmonte zwykle więcej osób przy tern się luzu-je ⁹). To samo donosi Teofil Hahn o Kafkach ¹⁰), którzy przecież w bardzo suchym klimacie mieszkają. Podczas swych wycieczek w górach Himalajskich dostrzegł Herman Schlagintweit najprzód u ludu Leptscha taki przyrząd do ognia, odróżniająęy się cokolwiek tylko tćm, że podstawa była z drzewa twardego, a pręt do wiercenia z miękkiego. I on robi tę uwagę, iż ta robota mocno nuży i skutek przy mocnćm przesyceniu powietrza wilgocią nie jest pewny ”).

Biorąc pod rozwagę, że trudność wzniecenia ognia przez tarcie jest tak wielka, iż w suchej południowej Afryce nawet kilka osób zmieniać się musi przy tej szybko nużącej pracy, przypuścić potrzeba, iż sztuczne wydobycie ognia wymaga poprzedniego porozumienia się

i) Oviedo, Historia generał (le las Indias, lib. II, cap. 5 Madrid 1851.. T. I itr. 172 i tabl. II Ag. 2.

-) Na nowo odrysowane u O. Caspari. Die Urgesckichte der Menschheit Leipzig 1873. T- II str. 35.

³) L. F. A p p u n w Ausland 1872. str. 986.

⁴) J J. v Tsch'udi. Reisen durch Siidamerika. Leipzig 1860. T II, 278.

⁵") F r i t s c n, Eingeborne Sudafrikas str. 440.

⁶) Ko lb en. Vorgebirge d. guten Hoffnung. str. 449.

^T) EmmersonTennent, Ceylon T. II, str. 451.

⁸) A. Lortsch w Ausland 1866, ser. 70o.

⁹) P r i nz zu Neuried, Reise nach Brasilien T. II. str. 18. w) Globus, T. XX, Nr. 10, str. 148.

ii) Reisen in Iadien und Hoehasien, T- II, str. 201. (I mjśmy ten sposób widzieli często u naszego ludu, mianowicie w lasach, w użyciu. P. T.)

http://rcin.org.pi