WA308�7 II5947 NAUKA O LUDACH271 I

255

lub macierzyńskiego jestestwa przyjmowali ¹). Mieszkańcy wysp Fidżi posuwają się jeszcze dalej, gdyż oui nie tylko w raj dla człowieka i zwierząt wierzą, lecz i tę mają nadzieję, że tam każdy orzech kokosowy na nowo się odrodzi²).

Dotąd napotkano jedynie u Murzynów zaprzeczenie nieśmiertelności. Czy może człowiek zmarły wyjść sam z grobu, jeżeli się go nie wygrzebie? wyrzekł Kommoro, władzca kraju Latuka, gdy go Baker ³) daremnie pytaniami do uznania życia pośmiertnego chciał zna-glić. Marzenia senne dały najprędzej pierwszy powód do myśli o nieśmiertelności. Dopokąd Murzynowi nieboszczyk się śni, pamięć jego obudzą w nim bojaźń; jawiący się nieboszczyk żąda jedzenia i grozi pozostałym szkodą, gdy tymczasem pamięć dziadka znikła od dawna i nie sprawia więcej trwogi. Pytając się w Afryce podrównikowej o dawno już zmarłą osobę, — mówi du Chaillu ⁴), — otrzymuje się zaw^Tsze odpowiedź, iż z nim już koniec. Z śmiercią wszystko się. koń-czy, należy tam do mowy zwyczajnej. Może też być i to, że p. Du Chaillu się nie udało pozyskać zaufania ludu. Sproat, znawca ludów pierwszego rzędu, który o mało co nie wpadł w^r ten sam błąd,

0 który p. Du Chaillu podejrzywamy, robi tę trafną uwagę: ,,że podróżnik musi przez wiele lat pomiędzy dzikiemi przebywać i żyć jak każdy z nich, nim jego pogląd na stopień ich umysłowego rozwoju

1 duchową ich wartość na jakiekolwiek znaczenie zasłuży^{44 5}). Właśnie w środkowej i południowej Afryce myśl o nieśmiertelności pobudza nadzwwczaj umysły. Murzyni ze złotego wybrzeża składają przy pogrzebie ofiary z niewolnikówu aby nieboszczykowi na drugim świecie służyć mogli ⁶). W Kongo, zapewnia Winwood Keade ⁷) miał syn swoją starą matkę dla tego jedynie zabić, że się spodziewał, iż będąc duchem, skuteczniejszą pomoc mu dać będzie mogła. Jak daleko sięgają języki Bantu, a zatem w^r całej południowej Afryce, panuje zwyczaj wszywania dusz zmarłych o pomoc. Modlitwę podobną,

!) Lafitau 1. c. str. 360. Charlevoix 1. c. T. III, str. 333. Tylor 1. c. T. U, str. 245, 247.

²) Horatio Hale. United States Explor. Ethnography, str. 55.

³) Der Albert-Nyanza. T. I, str. 216.

⁴) Explorations and Adrentures in Eąuatorial Afrika, str. 336.

⁵) Anthropoligieal Review. London 1868. T. VI, str. 370.

⁶) Bosmann, 1. c. T. II, str. 14 i Tylor, Anfange der Cnlter T. II, str. 116.

⁷} Sarage Africa. London 1862, str. 247.

http://rcin.org.pl