WA308�7 II5947 NAUKA O LUDACH530 I

514

rożytnych mieszkańców Polski na Francuzów z czasów renifera dla tego, że w jaskiniach Francji wykopano rogi antilopy saiga¹).

Przewagę kulturowego rozwoju pokoleń myśliwskich północnego lądu nad południowym uwydatnia hąjwidoczniej społeczny układ obu. Na północy udało się Ethnografom przez porównanie języków pojedyncze hordy połączyć w ludv i siedziby tychże określić. W Brazylii, Guayanie i Yenezueb byłoby to daremną pracą, gdyż tam nie spotykamy wcale ludów, tylko luźne hordy, i musianoby sztuczne tworzyć nazwy, aby pokrewne językiem hordy połączyć w gromady. W północnej Ameryce mieszkały natomiast ludy Algonkinów na obszarze, ujętym w granice, w które się na zachodnim stoku gór Alleghańskick Irokezi wsunęli. W dziejach występują już owe ludy, połączone w związki, wydaiące wojnę, zawierające pokój i układy państwowe; były nawet chwile, chociaż krótkie, w których się udawało połączyć wszystkie ludy myśliwskie w jeden związek przeciwko europejskim najeźdźcom. Wszystkie ludy zachowywały również pewne międzynarodowe postanowienia, jak np. to, aby wieczny pokój na uświęconej ziemi łomów czerwonego kammnia do fajek panował. Nakoniec, a to jest dla nas rzeczą najważniejszą, dostrzegamy u północnych Amery.Kanów początki wymiany myśli za pomocą obrazowego pisma. Podobne zapiski były wprawdzie czytelne tylko dla tych, którym znane było znaczenie obrazo w i ich stosunku do pewnych wydarzeń. Lecz takie doKumen-ta służyły zawsze do odświeżenia pamięci. Takich prób nie spotykamy zaś nigdzie ani śladu w południowej Ameryce na wschód od For-dylerów⁷ i z tego powodu zaprzeczyć nie można, że mieszkańcy północnego lądu, (pominąwszy ludy kulturowe, o których wreszcie to samo posiedzieć można) wyższego stopnia kultury od mieszkańców-połu-dniowój Ameryki dosięgli. Obecnie wypada nam jeszcze tylko zbadać-czy i o ile ukształtowanie powierzchni kraju wpłynąć mogio na owe różnice w rozwoju obyczajowości i kultury.

Otóż upatrujemy w tern wielką wyższość północnej Ameryki, iż bliżej starego świata leży aniżeli południowa tak że rośliny, zwierzęta i ludzie, przedzierające się przez cieśninę Berynga, pierwej na północnym lądzie się rozprzestrzenić musiały, nim do południowego dostać się mogły. Tak samo jak Eskimosy z Azyi później taro dotarli, a znajomość żeglarska z Kamczatki przez Aleuty na zachodnie wybrzeża północnćj Ameryki się przeniosła, tak samo dostały się i pewne wjk*

^J) zob. powyż. str. 40. 207.

http://rcin.org.pl