WA308�7 II5947 NAUKA O LUDACH293 I

Chr. pierwszy Xanthus Lidyjczyk i ustanawia jego wystąpienie na setki a nawet tysiące lat przed Xerxesem. To pewna, że do znacznćj przeszłości należy ¹). Również i zbadanie jego miejsca urodzenia spotkało wielkie trudności, a chociaż ono obecnie w miejscowości Ragha czyli Rai pod Teheranem przyjmują, to jednak natychmiast dodać potrzeba, że później bawił w Baktryi, gdzie nauka jego prawdopodobnie pierwsze korzenie swoje zapuściła ²).

Zarathustra zaczął więc głosić, że pomiędzy owemi wielu dobro tliwemi athura istnieje jeden mazdak ³) czyli stwórca świata, karzący zło a wynadgradzający dobre. Ta najwyższa istota łączy więc w sobie dwoistość, ducha białego czyli świętego (spenta mainyus) i ducha ciemnego czyli złego (angro mainyus), tak że rozdział na dwie istoty, Ormuzd i Ariman, w czystej nauce Zoroastra się nie znajduje ⁴), lecz według niej z tej samej twórczej siły zło i dobre płynie.

W jednój starśj pieśni z liturgii Parsów staje dusza przyrody przed bogiem i skarży się, że ziemię nacisk złego pustoszy, żąda zarazem stworzenia istoty dość silnój, aby ją na zawsze od tój boleści uwolniła. Lecz boskiem postanowieniem nie było uwolnić człowieka od walki ze złćm, a to dla tego, aby udzieloną mu moc dobrego w sobie utrwalić zdołał. Na prośby zaś owej duszy przyrody pokazał jej wizerunek Zarathustry, którego przyjście na świat takićm dla dobrego będzie poparciem, że światło na wieki zwycięży ⁵).

Owa głęboka nauka zaciemniła się jednak w dalszym ciągu czasów. Światła i ciemna strona boskiśj woli rozłączyły się jako dwie odrębne istoty. Władzey światła i ciemności walczą odtąd o zwy-cięztwo pomiędzy sobą, rozstrzygnięte już zresztą od samego początku. Jeden tylko Ormuzd wie o istnieniu Arimanna, a nim ten się ruszy, to on miał już 3000 lat czasu do przysposobienia sobie całej rzeszy nieśmiertelnych pomocników. Gdy więc Arimann do walki stanie, spotka przed sobą dobrze uzbrojonego przeciwnika. Przez 3000 lat

*) Martin H a ug (Leeture on an original speech of Zoroaster. Bombay 1869 str. 27) sądzi, że ją ustanowić należy przynajmniej na 2300 lat p, Chr. Rapp zaś (Religion u Sitten der Perser, w Zeitschr. der D. morgenl. Gesellsch. Leipz. 1865 T. XIX, str. 27) przytoczył wiele powodów, przemawiających za 11—13 wiekiem pd. Chr.

²)    To co za Baktrą jako miejscem urodzenia przemawia, zebrał znowu Rapp 'T. c. str. 32) i zestawił z wielką zręcznością.

³)    Hang ). c, str. 100.

⁴)    Haug 1, c. str. 258.

■ ⁵) Fcrdinand Justi w Ansland 1871 X° 10 str. 221

http://fcin.org.pl