WA308�7 II5947 NAUKA O LUDACH100 I

fregacie Nowara, zbieranie wymiarów z żyjących ludzi na najdrobniejsze szczegóły. Najważniejszym będzie jednak zawsze długość kończyn górnych i dolnych. Stosunek uda do goleni okazuje się zwykle takim, że znaczniejszą krótkość jednego z tych członków dopełnia większa długość drugiego. Goleń jest jednak zawsze dłuższą od uda. Jeżeli więc udo postawimy = 1000, to znajdziemy, że u wyspiarza z wysp Stewart goleń wzrasta do 1228, u Nowo-Ze-landczyka zaś wyjątkowo poniżej 1000, a nawet do 965 spada. Równocześnie okazuje się jednak, że postawiwszy wzrost ciała= 1000, wyspiarz z wyspy_; Stewart posiadał udo bardzo krótkie, mające tylko 198 mm., Nowo Zelandczyk zaś bardzc długie, mające 229 mm. ¹).

Większego jednak o wiele znaczenia są rozmiary górnych kończyn; ich krótkość stanowi bowiem znamię, oddzielające człowieka od najbliższych mu zwierząt. Karol Yogt starał się ten stosunek tym sposobem uwydatnić, że orangutang, stojąc, sięga końcem palców u rąk do kostek, goryl do końca golem szympans do kolan, gdy tymczasem człowiek j eden tylko do połowy uda ²). Podczas wojny domowej w Zjednoczonych Stanach, zwracano u popisowych szczegói-niój na ten stosunek rozmiarów uwagę i wymierzano odległość końca środkowego palca ręki przy wyprężonej postawie zaciążnego, od gór-» nego brzegu rzepki. Ta odległość wynosiła u białych Amerykanów i Europejczyków średnio 5 "036 ³), u Murzynów stanów' wolnych cokolwiek więcćj (3 “ 298) od Murzynów w stanach z niewolnictwem (2 "832), u których nawet różnice były tak wielkie, że niekiedy końce palców sięgały aż po za brzeg rzepki ⁱ).

Odległość końca średniego palca oc. górnego brzegu, rzep ki;

Ilość osób mierzonych. średnia; minimum; maiimum;

2022 Murzynów czystej krwi 2"88 — 0"5 . 7"6

863 mięszańców 4"13 + 0"2 7”2

Zdziwi nas przytćm niemało to spostrzeżenie, że sposób życia takie same różnice wywołać jest w stanie, gdyż u 1146 majtków

1) Weissbach, Reise der Fregatte Novara. Anthropologie. Gz. II s. 255.

²) Vorlesungen iiber den Menschen. T. I str. 193.

³) Gould, Investigations, str. 279.

⁴) G o u 1 d 1. c. str. 298.

http://rcin.org.pl