WA308�7 II5947 NAUKA O LUDACH374 I

wisła i zkądinąd sprowadzona ^r). W wielu okolicach zbierane bywaj a jagody i owoce i przechowywane do późniejszego użytku; takie tworzenie zasobów oznacza już wielki postęp. Podobnież i przyrządzenie saga nie jest im nieznane. W niektórych miejscowościach znajdują się uprawione obszary, zasadzone tytuniem. palmami i innemi użyte-cznemi krzewami. Pola i ogrody bywają niekiedy płotem otoczone, co już na pojęcie własności wskazuje, a dla iofe zroszenia i nawodnienia budują Nowo Kaledończycy z wyspy Baladea wodociągi, kióremi wodę z dalekich okolic sprowadzają ²). Szczególna, że oni właśnie nie hodują świń, będących wraz z psem jedynem d orno wam zwierzęciem wszystkich Papuauów.

Prócz tego znanym jeszcze jest Papuanom ruch kupiecki, chociaż bardzo ograniczony, świadczący jednak o znacznym ich postępie w porównaniu z icb sąsiadami. Austraiczykami. Ogranicza on się. wprawdzie w Nowej Gwinei na wymianie kilku surowych płodów jedynie. które mieszkańcy nadbrzeżni z wewnątrz kraju sprowadzają i na inne u Matejczyków zamieniają, lecz i ten wystarcza iuż do obudzenia w Papuanach zamiłowania do liczniejszych wygód i potrzeb do życia i wyższego uobyczajema. Tam, gdzie podobny ruch wymiano-wy większego nabrał rozmiaru jak np. na wyspach Fidżi, nauczyli się już mieszka cy pokrywać ciało odzieżą z rodzaju perka¹ i ku drukowanego z włókien kory, o którym wspomnieliśmy już powyżej, i który sami wyrabiają³).

Ludożerstwem, panującem na Nowej Gwinei, Balader i wyspach Fidżi, a może jeszcze i innych, splamiło i poniżyło się to plemię głęboko, chociaż skądinąd słav ią ludność Nowej Gwinei i wysp mniejszych z jój skromności, czystości obyczajów, miłości brarerskiśj i czci dla rodziców ⁴). A lubo na Nowych Hebrydach starcy bywają żywcem paleni, to dzieje się to prawdopodobnie, tak jaki na wyspach Fidżi, na ich własne żądanie, i jest w związku z religijnemi ich wyobrażeniami. Wreszcie ludożerstwu zaprzeczają niektórzy, gdyż wiadomości o niern nie są należycie sprawdzone i polegają prawdopodobnie, jako niezgodne z ich uobyczajeniem, na przesadzie i pomyłce ⁵).

’) W a i t z (Gerlanch 1. c. T. VI, str. 521.

²) F r. Muller. Alig. Erlmogr. str. 109

³) O. F i n s c h. Neu Guiuea, str. 101.

⁴) Fr. Muller. Allg. Elthn. str. 109.

http://rcin.org.pl