WA308�7 II5947 NAUKA O LUDACH074 I

kogłowych. W dawnem państwie kościelnym należało z 200 czaszek tylko 52 do szerokogłowych, natomiast 100 do średnio a 48 do wązko-głowych. Nakoniec z 363 Neapolitańczyków należało 131 do szeroko. 169 do średnio a 63 do wązkogłowych Ztąd wynika że północni Włosi należą do silnie szerokogłowych ludów, że jednak w miarę zbliżania się ku południowi półwyspu czaszka się przydłuża i kształt średni w końcu przeważa ^T). I tutaj daje się przeto Widzieć chwianie się wskaźnika przy zmianie miejscowości. Czyż mogliśmy się jednak czego innego spodziewać? Czyż wszystkie nowsze poszukiwania nie uczą nas tego, że wszystkie fizyczne znamiona są nadzwyczaj chwiejne, że w ogóle żywotne jestestwa nie rozwijają się według nieruchomych pierwowzorów, lecz nieustannie się przetwarzają? Czyż można w ogóle spodziewać się stateczności typu śród ludzkiego rodu. jeżeli plemiona płodnie między sobą się krzyżować są w stanie? Jeżeli zaś rzecz tak się ma, to nas nie powinno ani dziwić, ani też niepokoić, że w Getyndze istnieje zbiór niemieckich, t. z. anatomicznych czaszek, mających przedstawiać przymioty i właściwości rozmaitych ludzkich plemion.

Zdaje się, iż nie potrzebuję wyraźnie ostrzegać, że z samego wskaźnika szerokości jakiejś nieznanej czaszki żadną miarą o j_j pochodzeniu plemieniowem orzekać nie można. Najwyższa czaszka słowiańska (72,₈) mogłaby po wskaźniku być wzięta za murzyńską, gdyż pojedyncze czaszki murzyńskie dochodzą nawet do 77,₈, lecz czaszki murzyńskie poniżej 72, nie mogłyby już więcej za słowiańskie czaszki uchodzić. Z 237 niemieckich czaszek spada wskaźnik szerokości tylko jednej na 69,,, a zatem na średnią 66 Murzynów. Czaszki zaś murzyńskie poniżej 69 nie będą mogły nigdy za niemieckie być wzięte.

Średnie statystyczne, oględnie i krytycznie używane, stwierdzały też dotąd to wszystko, co inną drogą było wiadomem. Wszyscy znawcy Egyptu zgadzają się na to, że w^T Fellahach i Koptach zachował się jeszcze dotąd typ starożytnych Egypcyjan. Wskaźnik szerokości (71,₄) zgadza się dokładnie ze wskaźnikiem egypskich mumij. Nie pochwalając nawet krańcowych poglądów Fallmerayera nie podobna nie przyznać, że krew nowożytnych Greków z krwią Słowian mocno jest zmięszana, a wskaźnik szerokości uczy nas, że nowożytni Grecy z wskaźnikiem 77,_x o wiele więcej szerokogłowemi się stali od

*) Journal of the anthropological Institute London 1872. T. I, str. 110.

http://rcin.org.pl