WA308�7 II5947 NAUKA O LUDACH598 I

wia treść, uosobienie niejako domowo państwowego prawa, to z jego śmiercią- zamiera i ono i następuje czas bezładu, trwającego tak długo, aż nowy król zostanie ustanowiony. Przez ten czas, zwyczajem ściśle ustanowiony, ucliodzą wszystkie przestępstwa, zwykle surowo karane, bezkarnie. Gcdność królewska jest zwykle u Murzynów dziedziczną, rzadko kiedy przechodzi jednak na syna, najczęściej na najstarszego w rodzie, t. j. na młodszego brata zmarłego króla, albo też na syna najstarszego siostry. Układ państwowy wszystkich murzyńskich ludów należy do jednej z obu tych krótko nakreślonych form rządu, t. j. patryarchalno republikańskiej lub też patryarchalno despotycznej. Pierwszą formę rządu napotykamy przeważnie w okolicach nadbrzeżnych zachodu i na wschodzie u ludów, zajmujących się rolnictwem i chowem bydła, ostatnią zaś w środkowych, szczególnie tam, gdzie islam panuje. Co zaś do społecznego stanowiska członków pokolenia lub pa/ńStwa. to ci się dzielą na ludzi wolnych i niewolników Niewolnictwo istnieje na całćj prawie ziemi murzyńskiej już od dawnych wieków* jako zwyczaj powszechny, tak że u Mandingćw* niewolnicy stanowią trzy czwarte, a w kraju Yoruba Daw^Tet cztery piąte całój ludności. Stosunek jednak niewolnika do pana jest w ogóle u Murzynów więcej patryarckalny i na pewnych prawnych podstawach oparty, nie gorszy z pewnością, jak był u starożytnych Greków i Rzymian, aibo też jak w żywocie Józefa u Egypcian jest opisany. O takich stosunkach i takiern uciemiężeniu niew olników* jak w Ameryce, nie może być ani myśli.

Co do pojęć religijnych Murzynów, to oni w^Tpraw^rdzie przyjmuj: istnienie dobrego i złego ducua, lecz cześć oddają tylko złemu; duch dobry, który świat stworzył, i którego sobie tu i ownlzie w postaci niebios, słońca i t. d. przedstawiają, nie może nikomu szkodzić, i z tego powodu żadnych ofiar ze strony człowieka nie potrzebuje; co innego zły duch, który wprawdzie po za światem widomym mieszka, lecz ma władzę posiąść każdy przedmiot i w^r nim zamieszkać, jako to w drzewie, kamieniu gadzie, wężu i t. d. Taki przedmiot- może wtedy człowiekowi szkodzić i wypadaj go darami i ofiarami przebłagać i przychylnym sobie uczynić. W życie pozaziemskie Murzyn nie wierzy, a jeżeli i wierzy, to nie uważa, aby ono było zawisłem od zachowania się człowieka na ziemi. Murzyn nie posiada więc żadnych religijno moralnych podstaw dla swego życia, a jeżeli ni« jest jeszcze tak złym, to przyczynę należy przypisać wrodzonemu usposobieniu i potędze obyczaju. Tam gdzie islam panuje, życie moralne ma oczywiście inne podstawy.

http://rcin.org.pl