WA308�7 II5947 NAUKA O LUDACH272 I

256

płynącą z ust murzyna w kraju Dszagga, a zatem na wschodnim brzegu, spisał Rebmann ^A). a druga, Kafira z Nacalu, zwrócona do zmarłego wodza, brzmi dosłownie: „O Mosse, synu Motlanki, rzuć na nas swem okiem! Ty, którego tchnienie (fumee?) każdy widzieć może, zwróć dzisiaj swe oczy na nas i strzeż nas, ty nasz boże!“ ²) I Bu-szmani modlili się w obecności Livingstone’a na grobie jednego z swych przodków ³). Ponieważ w Polynezyi władzcom pochodzenie bozkie przypisują, więc też nikogo nie zdziwi, że im po śmierci świątynie stawiają, jak to Marin er o Tongańczykach często powtarza. Wreszcie i wpływowi Polinezyjczyków przypisać trzeba, jeżeli na wyspie Tanna, należącej do Nowych Hebryd, składają podziękowanie za szczęśliwe zbiory zmarłym władzcom jako duchom opiekuńczym ⁴).

Czczenie zmarłych zostało bardzo stosownie chwałą przodków nazwanem. I tak Kariby z zachodnio indyjskich wysp upatrywał, w gwiazdozbiorach na niebie swoich dalszy żywot wiodących bohaterów. Mianowicie u Chińczyków rozwinął się wysoko kult zmarłych, stawiają oni bowiem swym zmarłym cesarzom osobne świątynie. Gdy Konfucyjusz, znany filozof etyczny, został za świętego uznany, otrzymał w r. 194 prz. Chr. pierwszą ofiarę z rąk cesarza a w r. 57 prz. Ćhr. wyznaczono dni świąteczne na cześć jego i stawiono mu świątynie. Również i na założycieli nowych religij przenosi się chętnie kult bohaterski i tym to sposobem utracił buddyzm powoli pierwotną swoją czystość i przerodził się w cześć relikwij ⁵). Nawet Napoleon III który się podobnie, jak dawni królowie francuzcy, za najstarszego syna kościoła uważać lubiał, hołdował czci przodków, jeżeli testament jego z 24 Kwietnia 1865 i\, niedawno temu ogłoszony ⁶), rzeczywiście jest prawdziwym. „Trzeba wyznać, mów^: w nim cesarz,—że z wysokości niebos spoglądają na nas ci, którycheśmy kochali i opiekują się nami. Duch mego wielkiego wuja był zawsze moim przewodnikiem i podporą. To samo będzie i z moim synem, który nigdy nie przestanie być godnym swego nazwiska. “

¹) Krapf. Reisen in Ostafrika. T. II, str. 28.

²) C asa lis. Les Bassoutos. Paris 1859, str. 260.

3) Siid Afrika. T. I, str. 260.

⁴) Turner w Tylor 1. c. T. II, str. 114, także Schirren: Neuseelan-dische Wunctarsagen R'ga 1856, str. 90.

⁵) Ju s t i w Ausland 1871, str. 878.

⁶) Allg. Zeitung, 1873, str. 1875.

http://rcin.org. p!