WA308�7 II5947 NAUKA O LUDACH118 I

102

puszczać, iż dla zastąpienia pierwszego wyrazu silono się na obmyślenie nowych gromad brzmień; przeciwnie, z dawnych zasobów języka układano tylko nowe słowa. U Abiponów z nad prawego brzegu rzeki Paraguay w południowej Ameryce zajmowały się stare kobiety wytworzeniem nowych nazw, Nazwisko tygrysa amerykańskiego (jaguar) zostało przez nie w ciągu siedmiu lat trzy razy z powodu wypadków śmierci zmienione, aż nakoniec pozostał wyraz lapri retrae, t. j. cętkowany czyli kraciasty ^x).

Daleko większym przeobrażeniom ulega język tych szczepów, które w gromadkach z niewielu głów złożonych, a nawet rodzinami tylko, mało zaludnione myśliwskie obszary przebiegają. Każdy członek większego społeczeństwa zmuszony jest codzienną potrzebą do ścisłego użycia słowa i wyraźnego wymawiania go, aby przez wszystkich mógł być zrozumianym. Źle wychowane dzieci wymyślają często gromady brzmień, które w domu przez czas niejaki bywają cierpiane, i które by się niezawodnie na zawsze ustaliły, gdyby je życie społeczne niby fałszywą monetę nie odrzuciło. Ta dziecięca swawola staje się jednak zwyczajem dorosłych u brazylijskich myśliwych, których pojedyncze odłamy nie tylko w skutek szybkiego wytwarzania się gwar, dla pokrewnych sobie rodów całkiem niezrozumiałemi się stają, lecz i każdy z nich jeszcze swej odrębnej gwary uporczywie się trzyma. Podróżnik M a r t i u s użalał się mocno na to, że z towarzyszącej mu służby, należącój przecież do jednej rzeszy, każdy pewne odmiany w wymawianiu i spadkowaniu zachowywał ²), chociaż każdy z nich swoich towarzyszy rozumiał i oni jego nawzajem. Przy takich zwyczajach, muszą się oczywiście gromady brzmień w bardzo krótkim czasie zmieniać.

Umysł nasz nie doznaje nadal wielkiej trudności w zdaniu sobie sprawy z powolnego wzrostu języków, gdy już raz ten wielki skok przyszedł do skutku, że człowiek myśl swoią, albo też potrzebę, przez jakiekolwiek brzmienie głosu oddzielne drugiemu udzielić postanowił, i ten go zrozumiał. Lecz ten pierwszy skok otacza jeszcze dotąd głęboka ciemność, gdyż związanie pewnej myśli z pewnśm brzmieniem ludzkiego głosu polega na układzie pomiędzy mówiącym a słuchającym; jakimże więc sposobem można było ten pierwszy układ czyli porozumienie się względem pierwszego słowa uskutecznić, jeżeli

¹)    Dobrizhoffer, Geschichte der Abiponer. T. II, str. 235.

²)    Ausland 1869, str. 891. Według ustnego doniesienia owego podróżniKa.

http://rcin.org.pl