WA308�7 II5947 NAUKA O LUDACH469 I

453

na brzegach kaspijskiego morza. Tutaj prowadzili krwawe walki z dawniejszemu mieszkańcami tych okolic, mianowicie Chazarami, w 8 i 9 wieku szczególnie zaciekle i zapamiętałe. Przy końcu 9 wieku połączyli sie Chazarzy z Gkuzami przeciw Pieczyngom, którzy zostali zwyciężeni i rozbici. Część ich poddała sie zwycięzcom i pozostała w kraju, inna część przeszła przez Don i rzuciła się na Madja-rów. którzy wtedy byli lennikami Chazarów, pobili ich i zapędzili przez kłuł tany i Siedmiogród do Pannonii. Pieczyngi zajęli krainę pomiędzy Donem i Dunajem, rozdzieloną przez Dniepr, na część wschodnią i zachodnią ¹), gdzie się stali postrachem swych sąsiadów, Rusinów, Bułgarów i Greków. Przy końcu 12 wieku zniknęli zupełnie z historyi straciwszy swój język i narodowość.

9) Ku ma n i ²). Oni wystąpili w^r 11 wieku jako wrogowie Rusi i byzantyjskiego państwa. Mianowicie Rusi dali się mocno w znaki. Spustoszyli okolice Dniepru i Dniestru i zapędzili się przez Siedmiogród i Węgry aż do dawnej Polski. W 11 i 12 wieku prowadzili wojny z Rusią, państwem byzantyjskiem i Bułgarami. Koniec ich panowaniu położyli Mongołowie na swej drodze ku zachodowi. Gdy się przeciwko nim z Rusią połączyli, zostali, jak wiadomo, w bitwie nad Kalką (1223) na głowę pobici. Część Kumauów pozostała i tę wywleczono później w niewolę do Egyptu. druga schroniła się u Greków. Serbów i Bułgarów, a trzecia podążyła do Węgier, gdzie Kumani przez długi czas język swój zachowali, aż nakoniec zMadjarami się zlali.

Rzućmy teraz pobieżnym okiem na przymioty i własności cielesne i umysłowe tej całej a tak licznej gromady ludów, o ile nam nieliczni podróżnicy wnętrze ich wykryć zdołali, dotąd przynajmniej tak mało przystępne, że jakeśmy to powyżej widzieli, ścisłe ich rozgraniczenie i skupienie w pojedyncze gromady łiczne i dotąd nie przezwyciężone spotyka trudności. Dla Etnologii, dla wyjaśnienia pochodzenia i związku ludów, byłoby bardzo ważnem. gdyby w Rosyi, ogarniającej obecnie te wszystkie prawie plemiona, znalazło się więcej osób, któreby się zbadaniu bytu i kultury tych dotąd jeszcze istniejących resztek, zupełnie poświęciły.

^x) Neumana, 1. c. sir. 126.

²) Neumana, 1. c. str. 132. Ruder B. 1. c. str. 338 i 352, Zeus, 1. c. str. 743.

http://rcin.org.pl