WA308�7 II5947 NAUKA O LUDACH545 I

metalowych sprzętową zwłaszcza że ostre jak szkło drzazgi i nożowe ostrza z obsydianu ieh usługę dostatecznie spełniały. Broń oyła u wszystkich czterech kulturowych ludów ta sama. z tym wyjątkiem, że Peruwiańczycy nie używali drewnianych mieczów, jak tamci, tylko sami jedni maczugi i lancy z bronzowym grotem. U ludów północnych służył piasek złoty w^T piórkach sztaby cynowa lub miedziane, i ziarnka kakao za pieniądz. Peruwuanie używali natomiast wagi i ciężarków a lud Chibcha nądto krążków złota za narzędzie wymiany. Gdybyśmy tego porównania dalej nie prowadzili, to wynik jego byłby taki, że Peruwianie przewyższali lud Chibcha pod wielu a drugie pól nocne ludy kulturowe pod kilku względami. Lecz ci ostatni posiadali kalendarz, dzielący rok na 365dr.ia, gdy tymczasem Peruwianie ograniczali się jedynie na spostrzeganiu miejsc wschodu słońca podczas jego rocznych zwrotów za pomocą kamiennych słupów. Mexika-nie kreślili mappy, z których Hiszpanie bardzo ważne wskazówki czerpali, Peruwianie zaś tylko plany miast en relief. Jeszcze y^oźsi byli oni pod tym wmględein, że prócz pisma obrazowego ^x) nie posiadali tylko pismo ąuippu czyli węzłowe, jak niegdyś Chińczycy ²J, lub Papua-nie³) albo nawet ludy myśliwskie nad rzeką Orinoko, gdzie maż. wybierając się w podróż, zostawiał żonie sznur z tylu węzłami, ile dni w podróży zabawić zamierzał, które ona codziennie po jednemu rozwiązywała. Taki sam sznur wmzłowy służył tam również za dowód długu, a wierzyciel rozwiązywał za każdą zwróconą sztuką jeden węzeł⁴). Lecz pismo tego rodzaju nie nadaje się wielce do przechowania wydarzeń lub nazwisk, z którego to powodu i wiarogodność dziejów inka-peruwiańskiego państwa nie mało wątpliwą się staje. Mexi-kanie posiadali natomiast po części znaki piśmiennie, wyrażające w postaci rebusa zgłoski, po części zasób obrazów alegorycznych, myśl wyrażających. Mayowie Yukatanu w^Tznieśli się jeszcze wyżej. Lubo ka^ lendarz przyjęli meksikaóski, to wytwmrzyli natomiast pismo głoskowe, składające się z 27 w bardzo małej części podobuiebrzmiących liter i kilku znaków zgłoskowych⁵).

b A c o s t a, 1. c. libr. VI. cap. 8. Wzór takich dokumentom ogłosi! I. I. Tachudi (Reiseu dureh Sud Amerika. T. Y, str. 284

³) W h i t n e y Language, str. 450.

³)    zob. povrrź. str. 362.

⁴)    G u m i 11 a 1. c. T. II. 23, str. 505.

⁵)    Di eg o de Landa, Relation des choses cle Yukatan. Paris 1864, str. 316—322. Heli wa ld w Ausland 1871. str 243

Etnoloria.    OJ.

http://rcin.org.pl